3TIBB‹ LABORATUVAR ET‹⁄‹Amaçlar›m›zBu üniteyi tamamlad›ktan sonra;Laboratuvar kavram›n›, türlerini, ifllevlerini tan›mlayabilecek,‹yi laboratuvar uygulamalar› prensiplerini yorumlayabilecek,‹yi laboratuvar uygulamalar›n›n yürüyüflü konusunda tart›flabilecek,Laboratuvarlarda yap›lan geçerlilik konusunu tan›mlayabilecek,Laboratuvar eti¤i konusu ile ilgili konular› iliflkilendirebilecek bilgi vebecerileri kazanacaks›n›z.Anahtar Kavramlar• Laboratuvarlar›n önemi• Laboratuvarlar›n yap›s›• Laboratuvar türleri• ‹yi laboratuvar Uygulamalar›• Analitik geçerlilik ve parametreleri• Laboratuvar eti¤i ve baz› etik hatalar‹çerik Haritas›T›bbi LaboratuvarEti¤iLaboratuvar Eti¤i• G‹R‹fi• LABORATUVAR NED‹R?• LABORATUVAR B‹NA VEDONANIMI• LABORATUVAR TÜRLER‹, ‹fiLEV VEDONANIMLARI• ‹Y‹ LABORATUVARUYGULAMALARI• LABORATUVARLARIN KAL‹TEGÜVENCE UYGULAMASI• LABORATUVARLARINAKRED‹TASYONU• YÖNTEMLER‹N GEÇERL‹L‹⁄‹N‹N(VAL‹DAT‹ON) ‹NCELENMES‹• TEST B‹R‹MLER‹N‹NDÜZENLENMES‹• LABORATUVARLARDAÇALIfiANLARIN SA⁄LI⁄I• LABORATUVAR ET‹⁄‹• SONUÇ
Laboratuvar Eti¤iG‹R‹fiLaboratuvarlar; insanlar fark etmese de canl› hayat›n›n önemli parçalar›ndan biridir.Çünkü yedi¤i içti¤inin, hatta giydi¤inin ilgili yerler taraf›ndan sürekli denetlenmesive kontrol d›fl› olan ürünlerin ortadan kald›r›lmas› (imhas›) yap›lmaktad›r.Gerek halk sa¤l›¤› (hijyen) gerekse kontrol amaçl› yerlerin insan ve hayvan sa¤l›¤›naolan yararlar› asla yads›namaz. Bu arada, her gün yeni ürünlerin piyasayaverildi¤i göz önüne al›n›rsa laboratuvarlar›n sürekli kendilerini yenilemelerininbaflka bir de¤iflle araflt›rma ve gelifltirme birimlerini sürekli çal›fl›r durumda tutmalar›gerçe¤i ortaya ç›kmaktad›r.SIRA S‹ZDESözü edilen yerlerin ifllevi bu kadar de¤ildir ve böyle yerlerin belli bir disiplinalt›nda ifllerini yapmas› önem tafl›r. Baflka bir de¤iflle bu tür yerlerde laboratuvarDÜfiÜNEL‹Meti¤inin sa¤lanmas› zorunludur denilebilir. laboratuvar eti¤i konusunun anlafl›labilmesiiçin de önce laboratuvarlar›n nas›l bir yer olduklar›n›n, donan›m› ve iflleyiflininnas›l oldu¤unun bilinmesi gerekir.SORULaboratuvarlar›n belli bir disiplin alt›nda çal›flmalar› ve etik ilkelere uymalar› D‹KKAT zorunludur.Hijyen: 1. Sa¤l›k bilgisi. 2.Sa¤l›k koruma, h›fz›ss›hha.3. Sa¤l›¤a zarar verecekortamlardan korunmak içinyap›lacak uygulamalar veal›nan temizlik önlemlerininSIRA S‹ZDEtümüdür. (Türk Dil KurumuBüyük Sözlük)DÜfiÜNEL‹MSORUD‹KKATLABORATUVAR NED‹R?SIRA S‹ZDELaboratuvarlar; bilimsel çal›flmalar, incelemeler, çeflitli deney ve ölçümler yap›lmakamac›yla kurulmufl, içerisinde gerekli alet ve donan›mlar›n› içeren yerlerdir.Görev olarak, sadece araflt›rma yap›lan yerler (araflt›rma laboratuvarlar›) oldu¤u gibianalitik, farmakolojik, botanik, toksikolojik Ar-Ge laboratuvarlar›, yaln›zca ölçümyap›lan ölçüm laboratuvarlar› (biyokimya, sa¤l›k hizmetleri, g›da kontrol vedenetim gibi) çeflitli amaçlara göre kurulmufl yerler de olabilir. K Çevremize ‹ T A P bakt›¤›-m›zda çok çeflitli ifller yapan laboratuvarlar›n oldu¤unu görürüz. Analitiklaboratuvarlarda nitel (kalitatif), nicel (kantitatif) veya hem nitel hem de nicel tayinleryap›labilir.TELEV‹ZYONBilindi¤i gibi nitel tayin; analiz edilen örne¤in içerisinde nelerin var oldu¤unusaptayan analiz türüdür. Örne¤in, bir kaya parças›n›n içerisinde katyon olarak kalsiyum,magnezyum, demir, anyon olarak karbonat ve sülfat›n varl›¤›n› saptamak gibi.‹NTERNETNicel tayin ise, analiz edilen örne¤in içerisindeki elemanlar›n ne kadar oldu¤unubelirten analiz türüdür. Ayn› örnek üzerinde aç›klan›rsa, kaya parças›n›n %22 sininkalsiyum, % 14 ünün magnezyum oldu¤unun bulunmas› fleklinde aç›klanabilir.SIRA S‹ZDEAMAÇLARIMIZ AMAÇLARIMIZAr-Ge (veya AR-GE): Amacagöre farkl› tan›mlar› olmaklabirlikte anlam olarak AR-GE,bilimsel ve teknik K ‹ bilgi T A Pbirikimini art›rmakamac›yla, sistematik birtemele dayal› olarakyürütülen, yarat›c› çaba veTELEV‹ZYONbu bilgi birikiminin yeniuygulamalarda kullan›m›d›r.‹NTERNET