26 T›bbi Laboratuvar Eti¤iKendimizi S›nayal›m Yan›t Anahtar›1. c ‹nsanlar›n toplum içindeki davran›fllar›n›n ço-¤unu içgüdüleri de¤il, içgüdüleri d›fl›ndaki özelliklerbelirlemektedir. Hayvanlar›n davran›fllar›-n› ise içgüdüleri belirlemektedir. Yan›t›n›z yanl›flise “‹nsan›n Varl›k Yap›s›” bafll›¤› alt›nda “Herinsan ilkin bir biyolojik varl›kt›r” konusunu gözdengeçiriniz.2. a ”Ne için yapaca¤›m?” bir erek sorusudur ve ahlakaait belirleyici 6. Sorudur, di¤er 5 soru iseiçgüdüsel olarak davran›fllarla cevaplanabilensorulard›r. Yan›t›n›z yanl›fl ise “Etik” bafll›¤› alt›nda“Alt›nc› soru” konusunu gözden geçiriniz.3. d ‹nsan›n karar-davran›fl sürecinde karfl›na ç›kanolanaklar özgürlüklerini belirlemektedir. Yan›t›-n›z yanl›fl ise “‹nsan›n Varl›k Yap›s›” bafll›¤› alt›nda“Her insan ayn› zamanda bir psikolojikvarl›kt›r” konusunu gözden geçiriniz.4. b Yaban çocuklarda dil yetenekleri geliflememekteve bunlar konuflamamaktad›r. Yan›t›n›z yanl›flise “‹nsan›n Varl›k Yap›s›” bafll›¤› alt›nda “Her‹nsan ayn› zamanda bir sosyal-toplumsal varl›kt›r”konusunu gözden geçiriniz.5. e ‹nsanlar kendi yap›p yaratt›¤›, gelifltirdi¤i ve gelifltirece¤ibir yaflama ortam›na do¤ar. Yan›t›n›zyanl›fl ise “‹nsan›n Varl›k Yap›s›” bafll›¤› alt›nda“Çevre” konusunu gözden geçiriniz.6. e Platonun toplum anlay›fl›nda “e¤itim kaç›n›lmazd›r”.Yan›t›n›z yanl›fl ise “‹nsan›n Varl›k Yap›s›”bafll›¤› alt›nda “Toplu olarak yaflama, toplumolarak yaflama” konusunu gözden geçiriniz.7. c Freudcu anlay›fla göre toplumun flekillenmesindeiçgüdüler, bunlar aras›nda en kuvvetli olan› “cinseliçgüdüler” önemli rol oynamaktad›r. Yan›t›n›zyanl›fl ise “Toplum” bafll›¤› alt›nda “Bellibafll› ToplumAnlay›fllar›” konusunu gözden geçiriniz.8. d “Kitle” kavram›nda amaç birli¤i yoktur. Yan›t›-n›z yanl›fl ise “‹nsan›n Varl›k Yap›s›” bafll›¤› alt›nda“Kitle” konusunu gözden geçiriniz.9. a Biyo-organik toplum anlay›fl›n›n vard›¤› en uç(marjinal) nokta “›rkc›l›kt›r”. Yan›t›n›z yanl›fl ise“Toplum” bafll›¤› alt›nda “Bellibafll› Toplum Anlay›fllar›”konusunu gözden geçiriniz.10. b Sigmund Freud. Yan›t›n›z yanl›fl ise “Toplum”bafll›¤› alt›nda “Bellibafll› Toplum Anlay›fllar›”konusunu gözden geçiriniz.S›ra Sizde Yan›t Anahtar›S›ra Sizde 1Hayvan›n yaflam› bedeni ve bedenin sahip oldu¤u hareketolana¤› ile s›n›rl›d›r; bu s›n›r içgüdülerle belirlenmifltir.Bir hayvan›n yaflam› türüne özgü içgüdüsel hareketlerlebelirlendi¤ine göre, o hayvan kendi türünegöre yaflayacakt›r; farkl› bir davran›fl göstermeyecektir,böyle bir davran›fla ihtiyaç duymayacakt›r. Böylece birhayvan›n yaflamas›nda iyi-kötü, olumlu-olumsuz, güzel-çirkin,kutsal-kutsal olmayan vb “de¤erler” ve “de-¤er ayr›mlar›” bulunmayacakt›r.S›ra Sizde 2Ülkemizde 50 y›l öncesinde küçüklerin büyükler önündeayak ayak üstüne atamamalar›n›n nedeni büyüklerekarfl› duyulan “sayg›” ve bu sayg›n›n ifadesi idi. Günümüzdebunun yayg›n olmad›¤› görülmektedir. Bu isegenel olarak günümüz toplumunda büyü¤e sayg› anlay›fl›n›nde¤iflti¤ini göstermektedir. Bu de¤iflim yaln›zcadaha genç olanlarda de¤il, yafll›larda da gerçekleflmifltir.S›ra Sizde 3E¤er insan sadece iyilik yapan bir canl› olsayd› ve kötüdavran›fllar hiç olmasayd› o zaman iyi-kötü ayr›m›n›yapmak olanaks›z olurdu. Do¤al olarak “ahlak-d›fl›”davran›fllar da bulunmayaca¤›ndan, “ahlak” ve “etik de-¤erler” toplum yaflam›n›n ihtiyaç duymayaca¤› kavramlarolurdu.S›ra Sizde 4Toplu yaflama insan d›fl›ndaki canl›larda da görülebilenbir davran›fl fleklidir. T›pk› toplum olarak yaflamada oldu¤ugibi bir “iflbölümü” vard›r. Ancak buradaki iflbölümü“içgüdüsel” özelliktedir. Toplum yaflam›nda iflbölümününötesinde daha iyiyi planlama, denetleme, verimlilik,yetki, sorumluluk gibi davran›fl ve düflünceürünleri yer almaktad›r. Kitle, toplumdan farkl› olarakço¤u kez k›sa süreli, düflünsel yönü fazla olmayan veduygusal tepkiler biçiminde organize olmam›fl davran›flkal›plar› sergileyen kalabal›k insan gruplar›d›r. Toplumuzun süre birlikte olan insan gruplar›d›r. Do¤a-› gere¤i, gerek toplu yaflama gerekse kitle, “toplum olarakyaflamadan” farkl› olarak “ahla¤a” ve “etik de¤erlere”gerek duymamaktad›r.
1. Ünite - Toplum ve Etik27S›ra Sizde 5Biyo-organik toplum anlay›fl›nda temel olarak kabuledilen görüfl Charles Darwin taraf›ndan ortaya at›lan“evrim kuram›d›r”. Buna göre evrimleflen canl›lar, giderektoplum olarak yaflama özelliklerini kazanacak bilinç,düflünce ve davran›fl olgunlu¤una eriflmektedir.S›ra Sizde 6Ahlak belki de insanl›k tarihi kadar eski olan ve canl›içgüdüsel davran›fllar›n›n ötesinde geliflen, ilkeler tafl›-yan toplum de¤erleridir. Ahlak daha temeldir ve toplumlar›ngünlük yaflam›n›n içindedir. Etik ise “ahlak felsefesi”olarak tan›mlanmakta olup “ahlak” de¤erleriniaraflt›ran ve sorgulayan bir özelli¤e sahiptir. Ahlak, muhtemeleninsanl›k tarihinde felsefenin olmad›¤› çok eskidönemlerde bile vard› ve toplumlar›n oluflmad›nda belirleyicirol oynamaktayd›.Yararlan›lan ve BaflvurulabilecekKaynaklarBach, R. (1970). Çeviren: Ar›tan, A. (1999). Mart›, EpsilonYay›nlar›, ‹stanbul, TürkiyeFromm, E. (1976). Çeviren: Ar›tan, A. (1999). Sahibolmakya da Olmak, Ar›tan Yay›nevi, ‹stanbul, TürkiyeHuxley, A. (1931). Çeviren: Tosun, Ü. (2002). Cesur,Yeni Dünya, ‹thaki Yay›nlar›, ‹stanbul, Türkiye.Huxley, A. (1962). Çeviren: Akar, S. (1999). Ada, Ayr›nt›Yay›nlar›, ‹stanbul, Türkiye.Platon (Eflatun). Çeviren: Erhat, A., Sabahattin Eyübo¤lu,S. (2006). fiölen (Symposion), Türkiye ‹fl Bankas›Kültür Yay›nlar›, Ankara, Türkiye.Platon (Eflatun). Çeviren: Sabahattin Eyübo¤lu, S., Cimcoz,M.A. (2010). Devlet (Politeia), Türkiye ‹fl Bankas›Kültür Yay›nlar›, Ankara, Türkiye.Türk Dil Kurumu Büyük Türkçe Sözlük:S›ra Sizde 7Deontoloji, k›saca “meslek ahlak›” olarak tan›mlanmaktad›r,ancak toplumun genel yap›s›ndan farkl› olarak omeslek grubunun eylemlerinde ilke, yükümlülük, ödevve sorumluluklar gibi mesle¤e özgü kavramlar yer almaktad›r.Bu kavramlar, mesle¤in özelliklerine görefarkl›l›klar tafl›maktad›r.