3 - Anadolu Üniversitesi

2. Ünite - T›p ve Etik33ce¤ini, özellikle zaman içinde toplumsal geliflmelere yabanc›laflan bu normlar›nyeniden de¤erlendirilebilece¤ini de belirtmek gerekir.TIBB‹ ET‹K VE YÖNTEM B‹LG‹S‹Sa¤l›k bilimleri alan›nda eti¤i tan›tmay› ve onunla ilgili genel bir çerçeve çizmeyiamaçlayan bu yaz›da konunun daha aç›kl›¤a kavuflmas› amac›yla, onu yöntembilgisinin(metodolojinin) üç temel sorusu olarak; “ne”, “neden”, “nas›l” sorular› aç›-s›ndan irdelemek gereklidir.Buradan yola ç›kt›¤›m›zda “ne” sorusunun yan›t›, t›bbi eti¤in neyle ilgilendi¤i,konu alan›n›n ne oldu¤udur. T›bbi etik t›p uygulamas› s›ras›nda hekim-hasta, hekim-hekim,hekim-kurum, hasta-sa¤l›k politikas›, denek-araflt›rmac› hekim iliflkilerindebeliren “de¤er” sorunlar›yla ilgilenmektedir. Bu sorunlar, bir alt bölümde de-¤inilece¤i gibi, çok çeflitli olabilirler. Bu heterojen kümenin ortak özelli¤i ise olgudüzeyinde (örne¤in organ aktar›mlar› gibi) ele al›nan, tart›fl›lan sorunlar›n temeldetek tek ve bireysel yönleri a¤›rl›kl› sorunlar olmas› nedeniyle; zamana, yere, farkl›koflullara göre de¤iflmeleridir.T›bbi eti¤in genel olarak amac› nedir? Etik, ilk gündeme geldi¤i antik ça¤ filozoflar›ndanbu yana, “de¤erler dünyas›” ile ilgilenir. “‹yi”nin (ve “kötü”nün) ne oldu¤u,mutlak “iyi”nin olup olmayaca¤› onun temel sorunsal›d›r. Buna göre, t›p uygulamas›içindeki de¤er sorunlar›na yaklafl›m›m›z olan “iyi” ve “kötü”nün hangide¤er ölçülerine göre belirlenebilece¤i, t›p uygulamas› içerisinde gerek “toplumsal”,gerekse “evrensel” nitelikli de¤erlerin olup olmayaca¤›, onun en temel amaçlar›aras›nda say›labilir. T›bbi etik bu temel amaçlardan yola ç›karak bugün t›p uygulamas›s›ras›nda karfl›lafl›lan de¤er sorunlar›na yaklafl›m›m›z›n temellerini atmayaçal›fl›r.T›bbi eti¤in temel amac› nedir?SIRA S‹ZDE“Etik sorunlar” karfl›s›nda yarg›da bulunulurken “nas›l” hareket edilmelidir?Baflka bir söyleyiflle bu sorunlar›n çözüm yöntemi ne olabilir? DÜfiÜNEL‹M Sa¤l›k çal›flan› böylebir durum karfl›s›nda belirli bir tutumu sergilerken, etik yarg›da bulunurken, gelifligüzeldavranamaz. Onun tutum ve davran›fl›n›n birtak›m belirleyicileri SIRA SORU S‹ZDE olmal›-d›r. E¤er, sorunlar karfl›s›nda daha önce belirlenmifl bir yasa varsa ona göre davranmakzorundad›r. Bu bir ölçüde rahatl›k sa¤lasa da “eskiyen” yasalar onun içinDÜfiÜNEL‹MD‹KKATba¤lay›c› birer “engel” olma özelli¤i de gösterebilir. Fuat A. Göksel’e göre; hem busorunlara yaklafl›m›n, hem de daha önce karfl›lafl›lmam›fl yeni bir sorunun karfl›s›ndasergilenecek tutum ve davran›fl “hamama giren terler” ilkesiyle SIRA SORU benzeflmektedir.S‹ZDE2SIRA S‹ZDEDÜfiÜNEL‹MSIRA SORU S‹ZDEDÜfiÜNEL‹M D‹KKATSIRA SORU S‹ZDEEtik sorunlar karfl›s›nda belirli bir tutum sergilerken “sa¤l›k çal›flan›” daha önceden belirlenmiflbir yasa varsa ona göre davranmak zorundad›r. AMAÇLARIMIZD‹KKATAMAÇLARIMIZ D‹KKATSIRA S‹ZDESIRA S‹ZDEEtik sorunlar karfl›s›nda yöntemimizi belirlerken ya da buKalanda‹ T AnormlarPolufltururkennas›l davranmal›y›z?K ‹ T A PDe¤erlerimizin inceleme yöntemi “mant›ksal-elefltirel- anlambilgisel” AMAÇLARIMIZ bir yorumetkinli¤i olmal›d›r. Ruhbilim (psikoloji), toplumsal ruhbilim (toplum psikolojisi), AMAÇLARIMIZTELEV‹ZYONTELEV‹ZYONtoplumbilim (sosyoloji), iktisat gibi toplum ve insan bilimlerinde de¤erlerimiz bubilimlerin kendi görüfl aç›lar›na göre incelenmektedir. Bu bilim K alanlar›nda, ‹ T A P de¤erlerimizleilgili olarak, belli kuramsal yaklafl›mlar›n ›fl›¤›nda tutum araflt›rmalar› yap-K ‹ T A Pmak, anketler düzenlemek, insan eylemlerini belli koflullarda gözlemlemek, ‹NTERNET bütün‹NTERNETTELEV‹ZYONTELEV‹ZYON‹NTERNET‹NTERNET