3 - Anadolu Üniversitesi

20 T›bbi Laboratuvar Eti¤iSIRA S‹ZDESIRA S‹ZDEmeye, ahlak üstüne tart›flmaya, araflt›rmaya girmektedir. Ayr› deyiflle ahlak alan›-DÜfiÜNEL‹Mn›n üzerinde, DÜfiÜNEL‹M konusu ahlak olan bir alanda bulunmaktad›r. Bu ad› “etik” olanaland›r. Günlük yaflamam›zda içinde oldu¤umuz ve hep kulland›¤›m›z ahlak ilebu ahlak› araflt›ran, inceleyen, sorgulayan, ne oldu¤unu bilmeye çal›flan ahlak felsefesi,SORUahlak bilgisi olan “etik” birbirindenSORUayr›l›r.D‹KKATAhlak ve etik, D‹KKAT s›k olarak bir arada kullan›lmalar›na karfl›n aralar›nda farklar vard›r.SIRA S‹ZDEAhlak (moral) SIRA S‹ZDE ile ahlak felsefesi (etik) ayn› olmad›klar› gibi eflde¤er de de¤ildirler.Ahlak, “etikten” çok daha estidir, esast›r ve temeldir. Bir fley var olmadanonunla ilgili ne bilimsel, ne de felsefece çal›flma yap›labilir. ‹nsan yaflam›nda felsefevar olmadan çok önce ahlak vard› ve etkiliydi. Ahlak›n insanl›k kadar eski ol-AMAÇLARIMIZ AMAÇLARIMIZdu¤unu söyleyebiliriz. Eski dönemlerde ahlak kendi bafl›na de¤il, daha çok “dinsistemleri”, “dinsel görüfller” ba¤lam›nda yer almaktayd›. O s›ralarda ahlak›n yasaklar›nada K “Tanr› ‹ T A Pbuyru¤u” gözüyle K ‹ T A Pbak›l›yordu.TELEV‹ZYON‹NTERNETAlt›nc› SoruAhlak Olay› TELEV‹ZYON nas›l temellenirse temellensin bir karar-davran›fl sürecidir (Bknz: Herinsan ayn› zamanda bir psikolojik varl›kt›r; Sf.4 ve Çevre; Sf. 8). Bu süreçte ilkingerçekleflmesi gereken befl sorunun yan›tlanmas›d›r. ‹ster Antikça¤›n “ahlak›” kendibafl›na ele al›p, irdeleyen filozoflar› olsun, ister Hristiyan Ortaça¤›n›n ya da ‹slamFilozoflar›n›n “ahlak olay›n›” ele al›fllar›nda olsun, isterse de Rönesans ile bafl-‹NTERNETlayan çizgide özellikle 17. yüzy›lda Yeniça¤la bafllayan ve 18. yüzy›lda Ayd›nlanmaile Modern ça¤a ulaflan filozoflar›n “ahlak anlay›fllar›nda” olsun hepsi, ilkin veönemli de¤indi¤imiz befl soruyu yan›tl›yorlard›. Bu yan›tlar›n bütünüyle “ahlaka aitolabilmesi” için yaln›zca “insana özgü” olan ve bir çok ahlak için “belirleyicili¤i”bulunan alt›nc› soru gerekiyordu. Alt›nc› soru erek ya da amaç sorusudur:“Neiçin?” “Bütün bunlar› ne için yapaca¤›m?” Alt›nc› soru ile hayvanlara özgü mekanikdüzenin üzerine, yaln›zca ‹nsan’›n bulundu¤u yaflama dünyas›na ulafl›lmaktad›r.Di¤er befl soruda “ereklilik” yoktur.‹nsan befl sorunun yan›t›n› alt›nc› soruya göre oluflturur. Ahlak›n tarihine bakt›¤›m›zdaalt›nc› sorunun yan›t›nda a¤›rl›k hep mutluluktan yana oldu¤unu görmekteyiz.Ayr› deyiflle, yaflama hep mutlu olmaya göre düzenlenmifltir. ‹lk “ahlaklar›n”din ba¤lam›nda biçimlendi¤ine de¤inmifltik. Dinlerin en etkili yanlar›ndanbiri insan›n en temel sorular›ndan birine: Öldükten ya da ölümden sonra ne olaca¤›m›zkonusuna yan›t vermeleridir. “Ne için” sorusunun yan›t› da buradad›r: Neiçin böyle yafl›yaca¤›z? Sonsuz huzura, ebedi mutlulu¤a ulaflmak için; Öldüktensonra Cennet’e gidebilmek için. Burada görülece¤i üzre, ahlak›n ere¤i ile yaflaman›nere¤i örtüflmekte ve Mutluluk olmaktad›r. Antikça¤’da ahlak›n ere¤i olarak“mutluluk”, hatta “gerçek mutluluk” gösteriliyordu. Gerçi Sofistler ve baz› Sokratesciokullar “mutluluk (eudaimonia)” yerine “haz› (hedone)” öne sürüyorlard›, fakat“mutlulukcu” ahlak yine de a¤›rl›ktayd›. Mutlulu¤a ulaflman›n dayanaklar› kimiAntikça¤ filozoflar›nca ölümden sonraki yaflamaya da etkisi öne sürülmekle birlikte,mutluluk daha çok bu dünya için düflünülüyordu. Mutluluk için bilmek ve bilerekyaflamak önemliydi. Ancak bilerek yaflayanlar erdemli davran›fllara girebilirlerdi.Erdemli yaflaman›n ola¤an sonucu ise mutluluktu. Bilgi > Eylem > Erdem >Mutluluk çizgisi pek çok filozofta de¤iflik bak›fl aç›lar›yla, fakat temel yap› bozulmadanele al›n›p, ifllenmiflti.