3 - Anadolu Üniversitesi

38 T›bbi Laboratuvar Eti¤iSIRA S‹ZDEDÜfiÜNEL‹MSORUD‹KKATAdalet ‹lkesiBu ilke “hakkaniyet kavram›” ile birlikte de¤erlendirilmelidir. Bir etik yarg›ya ulafl›rkensöz konusu insanlar›n eflit olduklar›, bir baflka deyiflle “toplumun kendilerineba¤›fllad›¤› haklar›n tamam›na sahip olmalar› gerekti¤i” düflüncesine dayan›lmaktad›r.Bu saptama genel olarak adalet kavram›n›n tan›m›n› da yans›tmaktad›r.Bu kavram›n denklefltirici adalet ve da¤›t›c› adalet olarak iki farkl› yaklafl›mla eleal›nd›¤›n› söyleyebiliriz. Vurgulanmas› gereken bir baflka nokta “hak” ve “adalet”kavramlar›n›n birbirinden farkl› oldu¤udur. Bir toplumda bireyler eflit haklara sahipolmayabilirler. Pozitif hukukta bireyler aras› eflitsizlik kabul edilmifl olabilir.Örne¤in, “Feodal Hukukta” serf ile senyörün haklar› eflit de¤ildir, “‹slam Hukukunda”bir kad›n mirastan erkek kardeflinin ald›¤› pay›n ancak yar›s›n› alabilmektedir.“Ça¤dafl hukukta” da benzer hak eflitsizlikleri vard›r. O halde pozitif hukukta hakeflitsizli¤i “pozitif bir olgu” olarak yer alabilmektedir. Oysa adalet, bu haklar›n toplumtaraf›ndan gözetilmesidir ve son s›n›r›na kadar kullan›lmas›n› sa¤layan güvencedir.Hekimli¤in eflitlik anlay›fl› Hipokrat’tan günümüze bütün insanlar› ›rk, dil,din, cinsiyet, sosyal s›n›f gibi farkl› aç›lardan eflit görmektedir.Günümüzde t›p uygulamas›nda etik aç›dan adalet ilkesi s›n›rl› kaynaklar›n da-¤›t›m› aç›s›ndan son derece önemli görünmektedir. Bilindi¤i gibi, adalet kavram›-SIRA S‹ZDEn›n simgesi olarak, elinde kefeleri ayn› düzeyde duran bir terazi tafl›yan bir kad›nseçilmifltir. Bu simgedeki en önemli özelliklerden birisi, gözleri kapal› olan adaletda¤›t›c›s›n›n DÜfiÜNEL‹M hak paylaflt›r›rken taraf tutmamas› ve eflitli¤i korumas›d›r. Hat›rlanaca-¤› gibi, simgesel gösterimdeki bir baflka özellik de, adaletin yapt›r›m ifllevinin birk›l›çla ifade edilmifl olmas›d›r. Burada iki tür adalet kavram›ndan söz etmek mümkündür.SORUSa¤l›k bilimlerinde D‹KKATs›n›rl› kaynaklar›n da¤›t›m›nda adalet ilkesi çok önemlidirSIRA S‹ZDEDenklefltirici SIRA S‹ZDE adalet: Hak ülefltirmekte taraflar›n eflit görülmesidir. Bu adaletyaklafl›m› mutlakt›r. Dolay›s›yla adaletin simgesel gösteriminde ifade edilen de budur.AMAÇLARIMIZ Da¤›t›c› adalet: Hak paylafl›m›nda herkesin yetene¤ine ve toplumsal durumunagöre paylafl›m› savunmaktad›r. Görecelidir. Da¤›t›c› adalet bafll›¤› alt›nda üç AMAÇLARIMIZfarkl› yaklafl›mdan söz edilmektedir:K ‹ T A P1. Eflitlikçi K ‹ yaklafl›m T A P (egalitarian): “‹lk gelenin hizmeti almas›” esas›na göre ifllemektedir.Bu yaklafl›ma piyangocu tav›r ad› da verilmektedir.2. Yararc› yaklafl›m (utilitarian): En fazla say›da kifliye, en büyük iyili¤i sa¤lamakTELEV‹ZYON gibi bir temele dayanmaktad›r.TELEV‹ZYON3. Liyakatç› yaklafl›m (meritarian): Bireyin sosyal de¤eri (o toplum için o günekadar yapt›klar› ve potansiyeli) nin dikkate al›nmas› gerekti¤ini savunmaktad›r.‹NTERNET‹NTERNETSIRA S‹ZDEDÜfiÜNEL‹MSORU6T›bbi eti¤in SIRA en temel S‹ZDEilkeleri nelerdir?SA⁄LIK B‹L‹MLER‹N‹N BAfiLICA ET‹K SORUNLARIDÜfiÜNEL‹MGünümüzde teknolojinin geliflmesi yan›s›ra, hak kavram›n›n çeflitli görünümleri veyans›malar› da sa¤l›k bilimleri alan›nda yaflanan etik sorunlar› 盤 gibi art›rm›flt›r.Bunlardan bafll›calar›n› SORU flöyle belirtebiliriz:D‹KKATD‹KKATSIRA S‹ZDESIRA S‹ZDEAMAÇLARIMIZ AMAÇLARIMIZ