3 - Anadolu Üniversitesi

1. Ünite - Toplum ve Etiklarda birey, hangi alanlara kabiliyetleri varsa, onlardan birine, fakat en be¤enip,sevdi¤ine, dolay›s›yla yap›c› ve yarat›c› olaca¤› çal›flmaya yönlendirilir. Böylece bireyinhem yarat›c› olmas›, hem kendisini ve dolay›s›yla özgürlü¤ünü gerçeklefltirmesi,hem mutlu olmas› ve hem de meslek ahlak›na sad›k kalmas› sa¤lan›r. Birtoplumda bireylerin mutlu ve ahlakl› yaflamalar›n›n en sa¤lam yolu, onlar›n yap›-c›-yarat›c› ve özgür çal›flmalar›n› sa¤lamakt›r. Bu durumu ilk farkedenlerden birAntikça¤’›n büyük düflünürü Platon olmufltur.Platon, 10 kitaptan oluflan “Devlet Diyalo¤unda” toplumsal yaflamay› iflbölümünedayand›r›r. ‹flbölümü, dolay›s›yla “toplum” ayn› zamanda “etik” ya da “ahlakl›yaflaman›n”; ayr› deyiflle do¤ru (adil, hakca, erdemli) ve e¤ri (adaletsiz, erdemsiz)yaflaman›n da belirleyicisi olur. fiimdi Platon’un Devlet Diyalo¤u’nda ilgilibölüme k›saca bakal›m:Sokrates : fiimdi düzenli bir toplumun do¤ufluna bakal›m. Orada do¤rulu¤unda, e¤rili¤in de beraberce nas›l do¤duklar›n› görmez miyiz?......Bence toplumu yapan insan›n tek bafl›na, kendi kendine yetmemesi, baflkalar›n›gereksinmesidir.Yoksa toplumun kurulmas›nda baflka bir sebep varm›d›r?Adeimantos : Yoktur.Sokrates : Öyleyse bir insan bir eksi¤i için bir baflkas›na baflvurur, baflka bireksi¤i için de bir baflkas›na. Böylece bir çok eksikler bir çok insanlar›n biraraya toplanmas›na yol açar. Hepsi yard›mlaflarak bir ortakl›k içinde yaflarlar.‹flte bu türlü yaflamaya “toplum düzeni” deriz, de¤il mi?.........Sokrates : ...‹nsanlar yarad›l›fltan birbirlerine benzemezler. Kimi flu ifle, kimibu ifle daha yatk›n de¤il midir?Adeimantos : Öyledir.Sokrates : Bir insan bir çok sanatlarla u¤raflt›¤› zaman m› daha güzel ifl görür,yoksa tek sanatla m›?Adeimantos : Tek sanatla tabi............Sokrates : Böylece insan baflka ifllerle u¤raflaca¤›na yarad›l›fl›na uygun olanifli zaman›nda görürse, ifl geliflir, hem daha güzel olur, hem daha kolay olur.(Platon, Devlet:369a - 370d)Platon’a göre toplumdaki her birey en iyi ve baflar›l› oldu¤u iflin sorumlulu¤unualacak ve baflkas›n›n ifline kar›flmayacakt›r. Çünkü o da en iyi ve baflar›l› oldu-¤u ifli yapmaktad›r. Her bireyin daha önce and›¤›m›z “befl soruya” kendi kabiliyeti- Platon yukardaki metinde yarad›l›fl› diyordu- uyar›nca en do¤ru yan›t› vermesive ona göre davranmas› en temel erdem olan “ölçülülük” kavram›n› ortaya ç›-karmaktad›r. Kimse kimsenin alan›na girmedi¤i, her insan di¤erlerinin çal›flmas›nagüvendi¤i ve kar›flmad›¤› için ikinci erdem olan “hak” ya da “adalet”, Platon’un deyifliile “do¤ruluk” ortaya ç›kacakt›r.Platon, Devlet Diyalo¤unda toplumdaki de¤iflik çal›flmalar› üç öbekte toplar:• Yönetenler• Koruyanlar• ÜretenlerPlaton bu s›n›flar›n her birinin “erdemlerini” belirler. Yöneticilerin “bilge” ya da“filozof” olmalar› gerekmektedir ve erdemleri bilgeliktir. Koruyucular›n erdemi“cesarettir”. Üreticilerin erdemi “ölçülülüktür”. Ölçülülük ayn› zamanda her üç s›-11Platon (d. M.Ö. 427 - ö. M.Ö.347): Çok önemli birAntik/Klasik Yunan filozofuoldu¤u gibi, matematikçi,felsefi diyaloglar yazar› veBat› dünyas›ndaki ilk yüksekö¤retim kurumu olan AtinaAkademisinin kurucusuydu.Bu akademi ayn› zamandagünümüzdeki modernüniversite oluflumununbafllang›c› olarakta kabuledilir. Platon, ak›l hocas›Sokrat ve ö¤rencisi Aristo ilebirlikte, do¤al felsefe, bilimve Bat› felsefesinintemellerini att›. Platon,asl›nda Socrates’inö¤rencisiydi.(Bknz.:http://tr.wikipedia.org/wiki/Platon)