3 - Anadolu Üniversitesi

4. Ünite - Hayvan Deneyleri Eti¤i89S›ra Sizde 43R kural›n›n di¤er bir maddesi olan Replacement, “yerinebaflka bir fley koyma” anlam›na gelir. Bu maddeye göre,araflt›rma ve biyolojik testlerde mümkünse omurgal›hayvanlar yerine baflka fleylerin kullan›lmas› tercih edilmelidir.Bu amaçla, “Deney Hayvanlar›” yerine önerilençeflitli alternatif olanaklar vard›r. Bunlar amaca uygun olarak,avantaj ve dezavantajlar› bilinerek kullan›lmal›d›r.S›ra Sizde 5Doku ve hücre kültürlerinin dezavantajlar› aras›nda flunlarsay›labilir: 1) Ne kadar dikkatli çal›fl›l›rsa çal›fl›ls›nzaman zaman istenmiyen kontaminasyonlarla (kültürortam›na mikroorganizma bulaflmas›) pasaj kay›plar›-m›z olabilir; 2) Vücuttan izole edilmifl bir organ di¤ersistemlerle olan etkileflimden uzaklaflt›¤› için doku vehücre kültüründen elde etti¤imiz sonucu sa¤lam durumdakibir organizma için yorumlamam›z zor olabilir;3) Doku ve hücre kültürleri sürekli pasajlarla uzun sürekullan›l›rsa fenotipik de¤iflikliklere u¤rar, bu da eldeetti¤imiz sonuçlar›n standardizasyonu ile ilgili problemleryaratabilir; 4) Doku kültürlerinin özellikle canl›n›nbütünlülü¤ünün gerekti¤i insan çal›flmalar›nda kullan›lmas›mümkün görülmemektedir. Örne¤in bir transplantasyonçal›flmas›nda veya bir çok organ›n iflin içine girdi¤imetabolik çal›flmalarda kullan›lamazlar.Yararlan›lan ve BaflvurulabilecekKaynaklarAltu¤, T. (2005). Biyolojik Araflt›rmalarda DeneyHayvan› Kullan›lmas›n›n Ana ‹lkeleri, II. UlusalMoleküler Biyoloji ve Genetik Ö¤renci K›fl OkuluKitab›, s. 97-101, ‹stanbul.Canadian Council on Animal Care. (1984). Guide tothe Care and Use of Experimental Animals, Vol2., Ottawa, Kanada.Cantürk, Z.F, Sayek, ‹. (2005). Cerrahi Araflt›rma“Araflt›rma planlama, De¤erlendirme ve sunum,Deney hayvanlar›, Özgül deneysel modeller”,Nobel T›p Kitapevi, ‹stanbulPoyraz, Ö. (2000). Laboratuar Hayvanlar› Bilimi. KardelenOfset, Ankaravon Zutphen, L.F.M., Baumans, V., Beynen, A.C., ÇeviriEditörü Tayfun, ‹. (2003) Laboratuvar Hayvanlar›Biliminin Temel ‹lkeleri. Medipres, Ankara.Ye¤en, B.Ç., Gören, Z. (2005). Biyomedikal Araflt›rmalardaDeney Hayvan› “Temel Bilgiler ve Etik‹lkeler”. Yüce Yay›m Tavasl› Matbaas›, ‹stanbul.S›ra Sizde 6Deney hayvanlar› yerine önerilen çeflitli olanaklar vard›r.Bunlar flöyle özetlenebilir: 1) Hücre, doku ve organkültürleri; 3) Omurgas›z hayvanlar›n kullan›lmas› 4) Embriyonluyumurtan›n kullan›lmas›; 5) Bir hücrelilerinkullan›lmas›; 6) Bilgisayar ve veri bankalar›n›n kullan›lmas›7) Matematik yöntemler 8) Gönüllü insan kullan›-m› ve epidemiyolojik çal›flmalar 9) E¤itimde yapay modellerinve filmlerin kullan›lmas›S›ra Sizde 7Ülkemizde hayvan deneyleri eti¤ini konu alan ilk yasaldüzenleme 24.06.2004 tarihinde ç›kar›lm›fl olan 5199say›l› Hayvan Haklar› Kanunudur. Kanunun amac› “hayvanlar›nrahat yaflamalar›n› ve hayvanlara en iyi ve uygunmuamele edilmesini temin etmek, hayvanlar›n ac›,›st›rap ve eziyet çekmelerine karfl› en iyi flekilde korunmalar›n›her türlü ma¤duriyetlerinin önlenmesini sa¤lamakt›r”.Kanunun büyük bir bölümünde “sokak hayvanlar›”,“pet hayvanlar” gibi çeflitli hayvanlar›n haklar›ndansöz edilmektedir. ‹çinde s›n›rl› say›da baz› maddeler“deney hayvanlar›” konusundad›r.