3 - Anadolu Üniversitesi

6. Ünite - Rapor ve Yay›n Eti¤isal düzenlemeler hem ulusal hem de uluslararas› geçerlikleri olmas›na karfl›n ülkeleraras›nda ufak uygulama farklar› bulunmaktad›r. Telif hakk› ve fikri mülkiyet ihlalleri,hem etik aç›dan ihlal ve etik d›fl› davran›fl, hem de hukuksal aç›dan suç veyasa d›fl› davran›fl olarak kabul edilmektedir.Edebiyat ve sanat eserleri, bulufllar, markalar, tasar›mlar ile bilimsel çal›flmalargibi de¤iflik fikri mülkiyet türleri farkl› flekillerde korunur. Örne¤in, kitaplar, tablolar,müzik eserleri, filmler ve plaklar gibi, edebiyat ve sanat eserleri ile yaz›l›mlar,genellikle telif hakk›yla korunur. Yay›n yapan t›bbi laboratuvarlar›n çal›flmalar›n›nyay›nland›¤› dergiler ise çeflitli biçimlerde yay›n›n telif hakk›n› sahiplenir ve yazar(lar)ad›na korur. Bilimsel ve teknik bulufllar ise genellikle patent ile korunmaktad›r.Sözcükler, simgeler, tadlar, kokular, sesler, renkler ve flekiller gibi, bir ürünüveya hizmeti di¤erlerinden ay›rt etmeye yarayan özellikler marka haklar›yla korunur.Zaten patentlenmifl olan bir ilaç etken maddesinin hasta taraf›ndan tüketilenformu ve bu formun üretim tekni¤i de lisans (ruhsat) ile korunmaktad›r.Kitaplardan tablolara, filmlerden disklere ve yaz›l›mlara kadar aç›lan yelpazedeözgün bilim, sanat, edebiyat ve müzik eserlerinin üretiminin teflvik etmesi telif vefikri mülkiyet haklar›n›n en önemli varl›k nedenidir. Toplum, bireylerin yeni fikirlergelifltirmeye zaman ve kaynak sa¤lamalar›n› ancak fikri mülkiyeti korumak suretiyleteflvik edebilmektedir. Bireylere sa¤lad›¤› yararlar›n yan›nda fikri mülkiyethaklar›n›n topluma sa¤lad›¤› yararlar da söz konusudur:• Haks›z rekabetin önlenmesi ve daha adil rekabetin sürdürülmesine olanaktan›r. Böylece genifl bir yelpazeye yay›lan kaliteli ürün ve hizmetlerin üretimininteflvik edilmesi sa¤lan›r• Ekonomik büyümeyi artt›rmakta ve iflgücü istihdam›n› desteklemektedir,• ‹novasyonun (yenilikçilik) ve kreativitenin (yarat›c›l›k) sürdürülmesine olanaktan›maktad›r,SIRA S‹ZDE• Teknolojik ve kültürel ilerlemelerin ve ifadenin desteklenmesi, kültürel varl›klar›ndaha kolay korunmas› sa¤lanmaktad›r,DÜfiÜNEL‹M• Kamusal bilgi ve kültür birikiminin zenginleflmektedir,• Uzun vadede toplumsal refah›n oluflmas›na ve toplumsal huzurun korunmas›nayard›mc›SORUolmaktad›r.Özgün eserlerin üretiminin teflvik etmesi telif ve fikri mülkiyet haklar›n›n D‹KKAT en önemli varl›knedenidir.SIRA S‹ZDE127SIRA S‹ZDEDÜfiÜNEL‹MSORUD‹KKATSIRA S‹ZDEFikri mülkiyet ve telif haklar›n›n toplumsal yararlar› nelerdir?SIRA S‹ZDESIRA S‹ZDEAMAÇLARIMIZ 7 AMAÇLARIMIZGeçmiflte fikri mülkiyet haklar›, sadece fikri haklar konusunu DÜfiÜNEL‹M oluflturan haklar›ns›n›rlar›n›, uygulama biçimini ve ihlal durumunda yapt›r›mlar› belirleyen yasalDÜfiÜNEL‹Mdüzenlemeler ve etik ilkeler ile tan›mlanmaktayd›. Günümüzde K ‹ Tise, A Phak konusuK ‹ T A PSORUSORUeser, ürün ve hizmetlerin, toplumsal geliflme ve ekonominin ana dinami¤i halinegelmesine ba¤l› olarak biliflim, bilgi üretimi, yarat›c›l›k, yenilikçilik ve rekabet edebilirliksüreçlerini de içine alan multidisipliner (disiplinler aras›) TELEV‹ZYOND‹KKAT bir yap›ya kavuflmufltur.Süreçlerin say›s›n›n artmas› ve kapsam›n›n genifllemesi nedeniyle art›k sü-TELEV‹ZYOND‹KKATrecin her aflamas›nda “veri koruma” önlemleri yasal flemsiyeyeSIRAkavuflturulmufltur.S‹ZDESIRA S‹ZDEDolay›s›yla daha genifl kapsaml› ifadesiyle “veri koruma” art›k günümüzde stratejikbir konum tafl›maktad›r. Özellikle geliflmifl ülkelerin teknolojik ve ekonomik‹NTERNET‹NTERNETpolitikalar›nda belirleyici bir unsur olmaktad›r. Bu nedenle, ülkemizin AMAÇLARIMIZ“9. Kalk›n- AMAÇLARIMIZK ‹ T A PK ‹ T A PTELEV‹ZYONTELEV‹ZYON