3 - Anadolu Üniversitesi

114 T›bbi Laboratuvar Eti¤iSIRA S‹ZDEDÜfiÜNEL‹MSORUdu¤u görülmektedir. Bu tür laboratuvar donan›mlar›n›n rutin analizler için otomatikk›sa rapor haz›rlad›klar› ve bunlara kas›tl› insan müdahelesinin bile çok zor oldu¤ubilinmektedir. Ancak, bu geliflmifl laboratuvar donan›mlar›n›n otomasyonundaoluflabilecek olas› hatalar›n önlenmesi için gerekli periyodik bak›mlar›n aksat›lmadanyap›lmas› ve laboratuvar sorumlusunun (bafluzman›n›n) belli aral›klarlaSIRA S‹ZDEanalizleri denetlemesi gerekmektedir. Bu konular di¤er analiz laboratuvarlar›nagöre t›bbi DÜfiÜNEL‹M laboratuvarlarda daha önemlidir, çünkü burada sözkonusu olan “insanyaflam›d›r” ve ortaya ç›kabilacek hatalar insan yaflam›nda do¤rudan “olumsuz etkiler”do¤urabilmektedir. Oluflabilecek en küçük hata hekimin de “yanl›fl teflhisSORUkoymas›na” yol açaca¤›ndan zincirleme hata olas›l›¤› do¤maktad›r.D‹KKATLaboratuvar D‹KKAT akseditasyonu ile ilgili ayr›nt›l› bilgi için kitab›n›z›n 3. ünitesini gözdengeçiriniz.SIRA S‹ZDESIRA S‹ZDESIRA S‹ZDET›bbi laboratuvarlardaki SIRA S‹ZDE analiz donan›m›nda oluflabilecek en küçük hata bile, di¤er tip2 analiz laboratuvarlardakinden genellikle daha önemlidir. Neden?AMAÇLARIMIZDÜfiÜNEL‹M AMAÇLARIMIZDÜfiÜNEL‹MYukar›daki ifadelerden de anlafl›laca¤› üzere t›bbi laboratuvarlarda etik aç›danesas sorunlar›n k›sa raporlar da de¤il, yap›lan bilimsel yay›nlarda olabilece¤i düflünülmelidir.K SORU ‹ T›bbi T A Plaboratuvar›n, e¤er varsa, tan›t›m yay›nlar›nda da baz› etik so-K SORU ‹ T A Prunlar olabilir, ancak bunun “bilimsel yay›nlardaki etik sorunlar” kadar önemli olmayaca¤›aç›kt›r. Bilimsel yay›nlar›n bilgi üretimine do¤rudan katk› sa¤lad›klar›D‹KKATD‹KKATTELEV‹ZYONSIRA S‹ZDEdüflünüldü¤ünde, TELEV‹ZYONSIRA S‹ZDEkas›tl› veya bilinçsiz olarak yap›lan hatal› yay›nlar›n “hatal› bilgilerin”üretilmesine yol açaca¤› unutulmamal›d›r. Daha sonra bu hatal› üretilenSIRA S‹ZDESIRA S‹ZDEDÜfiÜNEL‹Mbilginin anlafl›lmas›, DÜfiÜNEL‹M ay›klanmas›, düzeltilmesi ve yerine “do¤ru bilginin” konmas›kolay olmamaktad›r. Bu nedenle, yay›nlar aras›nda en önemli etik sorunlar “bilimselyay›nlarda” ortaya ç›kmaktad›r. Bir sonraki bölümde bilimsel yay›nlardaki etik‹NTERNET‹NTERNETAMAÇLARIMIZ SORU sorunlardan AMAÇLARIMIZSORUsöz edilecektir.K D‹KKAT ‹ T A PYay›nlar aras›nda K D‹KKAT ‹ T en A önemli P kabul edilen etik sorunlar bilimsel yay›nlarda görülmektedir.B‹L‹MSEL ARAfiTIRMALAR VE ET‹K SORUNLARSIRA S‹ZDESIRA S‹ZDETELEV‹ZYON Bilimsel yay›nlar, TELEV‹ZYON bilimin temel ifllevi olan araflt›rman›n do¤al sonucu ve enönemli “ç›kt›s›” olan yaz›l› belgeler ve dokümanlard›r. Bu nedenle bilim ve araflt›rman›nk›saca tan›m›n› yapmak ve bilimsel araflt›rman›n temel özelliklerini belirt-AMAÇLARIMIZ AMAÇLARIMIZmek uygun olacakt›r.‹NTERNET‹NTERNETK ‹ T A PTELEV‹ZYON‹NTERNETBilim Nedir?K ‹ T A PBilim, do¤al olaylar› ve davran›fllar› tan›mlamaya, bunlar› genelleme ve sistemleriçinde s›n›fland›r›p organize etmeye, neden-sonuç iliflkilerini kurarak aç›klamaya,gelecekte TELEV‹ZYON olacaklar› öngörmeye ve do¤ay› denetim alt›na almay› amaçlayan, betimlemeli,yordaml› ve kontrollü bir etkinliktir. Bu tan›mlamdan da anlafl›laca¤› üzrebilimin içinde araflt›rma, raporlama ve yay›n faaliyetleri yer almaktad›r. Yer yüzündeinsan‹NTERNETvaroldu¤undan beri birbiri ile ba¤lant›l› iki temel gereksinim ile karfl›laflm›flt›r:1) Evren ve do¤ay› anlama, 2) Do¤ay› ve do¤a içinde geçen olaylar›kontrol alt›na alma. Bu iki temel gereksinim do¤rultusunda “bilim” do¤mufl ve insanl›ktarihinin ak›fl› içinde günümüzdeki fleklini alm›flt›r. Bilim, bu temel iki gereksinimdo¤rultusunda bilgi üreten ve bilgiyi yönlendiren bir süreçtir. Bir bilim filozofunagöre “bilim, düfllerimizi umuda çevirip sonsuzulu¤a götürendir”.