3 - Anadolu Üniversitesi

16 T›bbi Laboratuvar Eti¤iTommaso Campanella, as›lad› Giovanni DomenicoCampanella (5 Eylül 1568,- 21 May›s 1639, ), ‹talyanflair, yazar ve Platoncufilozof. Ütopya yap›t› “GüneflÜlkesi” (Latince bafll›¤›:Civitas Solis, ‹talyancabafll›¤›: La Città del Sole) ileünlüdür ( Bknz.:http://tr.wikipedia.org/wiki/Campanella).Isidore Marie AugusteFrançois Xavier Comte,k›saca Auguste Comte (19Ocak 1798 - 5 Eylül 1857),Frans›z sosyolog,matematikçi ve filozoftur.Felsefede pozitif düflünceüzerine de çal›fl›yordu.Comte yaflad›¤› ça¤da alt›bilimden sözetmifltir:Sosyolojiyi bunlar›n üstündegörmüfltür ( Bknz.:http://tr.wikipedia.org/wiki/Auguste_Comte).Herbert Spencer (1820 -1903): Ünlü ‹ngiliz filozofuve sosyolo¤u. 1858’de evrimteorisini biyoloji bilimi iles›n›rlamay›p, bu teoriyibütün bilimlere uygulamakfikrini uygulamaya koyar.(Bknz.http://tr.wikipedia.org/wiki/Herbert_Spencer).Biyo-Organik Toplum Anlay›fl›: Rönesans ile bafllayan geliflmelerle 19. yüzy›lageldi¤inde özellikle do¤a bilimlerinde ulafl›lan baflar›lar ve onlara dayanan teknolojilerortaya koyulmaya bafllanm›flt›. Ayn› çizgide “insan ve toplumla” ilgili çal›flmalarda gelifliyordu. Toplumla ilgili aç›klamalarda bilimsel geliflmeler etkili olmaktayd›.Bunlar›n en önemlilerinden biri “biyolojideki” geliflmelerdi, biyo-organiktoplum anlay›fl› bu geliflmelerle ortaya ç›kt›.Biyo-organik anlay›fl, “toplum” ile “organizma” aras›ndaki benzerlikten yola ç›-kar ve toplumu bir organizma olarak görüp, toplumsal olay› buna göre aç›klar. Buaç›klama biçimi yeni de¤ildir: Eski Hindistan’da, Çin’de, Antik Yunan toplumlar›ndade¤iflik örnekleriyle karfl›laflmaktay›z. Ortaça¤’da, örne¤in Campanella, toplumlar›“çocukluk”, “yetiflkinlik” ve “yafll›l›k” dönemlerine ay›rarak aç›klarken, ayn›anlay›fl içindedir. 19. yüzy›lda “Sosyoloji” biliminin kurucular›ndan AugustaComte ve sonra da “evrim” anlay›fl›ndan yola ç›kan Herbert Spencer ayn› aç›klamabiçimini benimserler. 20. Yüzy›lda Rusya’da, Almanya’da, Fransa’da de¤iflik biyoorganiktoplum aç›klamalar›yla karfl›lafl›r›z. Genel olarak bakt›¤›m›zda bu görüfllerinflu ortak yanlar›n› saptayabilmekteyiz:• Toplum da, toplumu oluflturan di¤er alt gruplar da biyolojik özellikler gösterirler.• Toplum da “beden” gibi de¤iflik organlar›n bir birleflimidir. Her ikisinde deorganlar özerk çal›fl›rlar, fakat bütünün birer ö¤esidirler.• Toplum biyolojik yaflamay› yöneten yasalara ba¤l›d›r.• Toplum organizma modeli uyar›nca araflt›r›lmal›d›r.Toplumsal yap› ile “organik yap›n›n” aralar›nda önemli benzerlikler, paralelliklerbulunmas›na karfl›n bire bir örtüfltü¤ü ve hiç ayr›l›k bulunmad›¤› söylenemez.Nitekim Biyo-Organik anlay›fl›n en önemli temsilcilerinden Herbert Spencer“Toplumbilimin ‹lkeleri” adl› yap›t›nda Toplum-Organizma paralelli¤inin bulunma-d›¤›yanlar› ayr›nt›l› olarak ifller ve Toplum Nedir? sorusunu yan›tlar: Ona göre,toplum bir örnektir. Toplum canl› do¤an›n bir örne¤idir; Ayr›l›klar bulunmas›-na karfl›n toplum pek çok bak›mdan canl› do¤a gibi ifller.Toplumu biyo-organik anlay›fl uyar›nca aç›klamaya giriflenlerden baz›lar› “Spencer”gibi evrime ve Darwin görüflüne dayanarak ›rkç› anlay›fllara var›rlar. Örne¤in19. yüzy›l Frans›z düflünürü Vacher de Lapouge, Darwin’in “do¤al ay›klanma(sélection naturelle)” kavram›n› topluma yans›t›r ve toplumda da sekiz çeflit ay›klanmabulundu¤unu saptar; toplumsal ay›klanmay› ›rk›n kaybolmas›nda önemli etmenolarak görür. Bu gün pek çok bak›mdan geçerli¤ini yitirmifl bulunan ›rkç›aç›klamalar 19. yüzy›ldan 20. yüzy›l ortalar›na kadar Frans›z ve Alman düflünürleritaraf›ndan s›kca ele al›nm›flt›r.SIRA S‹ZDE5Charles Robert Darwin (12fiubat DÜfiÜNEL‹M 1809 - 19 Nisan 1882),‹ngiliz do¤a tarihçisi. ‹nsandahil tüm canl› türlerinindo¤al SORU seçilim yoluyla bir ya dabirkaç ortak atadan evrildi¤iniöne sürmüfltür. Darwin’infikirleri üzerine infla edilenmodern D‹KKAT evrim teorisi, bugünbiyoloji biliminin temeli vebirlefltirici ö¤esidir. ( Bknz.http://tr.wikipedia.org/wiki/ChSIRA S‹ZDEarles_Darwin).Biyo-organik SIRA toplum S‹ZDE anlay›fl›nda temel olarak kabul edilen görüfl nedir?Toplumu içgüdülerle aç›klayan anlay›fl: 19. Yüzy›lda bilimsel geliflmeler yaln›zcado¤a bilimleriyle s›n›rl› de¤ildi. 19. Yüzy›l di¤er geliflmeler yan›nda yeni bi-DÜfiÜNEL‹Mlimsel etkinliklerin ve araflt›rma alanlar›n›n, do¤a ve insanla ilgili yeni yeni sorular›nortaya koyuldu¤u SORU bir ça¤d›r. Bu etkinliklerden biri de “psikolojidir”. Psikolojibilimindeki geliflmeler, o dönemde toplum aç›klamalar› için de yolgösterici olmufltur.Psikolojinin D‹KKAT verilerine dayanarak pek çok toplum aç›klamas› denenmifltir. Burada,bunlardan birine ve en çok bilinenine yer verece¤iz.A¤›rl›kl› olarak Freud ve Freudcular’›n görüflüne dayanan aç›klamada toplumSIRA S‹ZDEve toplumsal yaflama “cinsel içgüdü” uyar›nca temellendirilir. “Cinsel içgüdü” ile“toplum” aras›nda baz› ba¤l›l›klar saptan›r. fiöyle ki:AMAÇLARIMIZ AMAÇLARIMIZK ‹ T A PK ‹ T A P