3 - Anadolu Üniversitesi

1. Ünite - Toplum ve EtikKitleKitle ya da “y›¤›n” kavram›n›n “toplum” ile özden bir ba¤l›l›¤› yok, fakat toplumüstüne ayd›nlanabilmek amac›yla “kitleyi” irdelemek yararl› olacakt›r. Kitle toplumiçinde ortaya ç›kar, fakat toplumun hemen tüm özelliklerden hiç birini tafl›maz. Bunedenle “toplumbilim (sosyoloji)” bak›m›ndan olumsuz bir kavramd›r. Toplumumuzdabir dönem “kitle” kavram› s›kca kullan›lm›flt›r. Bunun bir uzant›s› olarak bu günde kitle sporu, kitlesel e¤itim vb deyimler yanl›fl olmalar›na karfl›n kullan›lmaktad›r.Kitleyi irdelemek için kendisine daha önce baflvurdu¤umuz, kald›r›mda karfl›yageçmek isteyen yafll› örne¤ini bir daha ele alal›m. Bu yafll› insan kald›r›mda uygunzaman› beklerken, oradan aceleyle geçen biri ona çarp›p caddeye yuvarlar, o s›radageçen arabalardan biri yafll›ya vurur. Yafll›ya çarpan kifli, fark›na varmadan nedenoldu¤u bu olaydan ötürü flaflk›nl›k içinde bir fleyler yapmaya çal›fl›rken, insanlarda oraya toplan›rlar ve bir kalabal›k oluflur. Yafll› giderek fenalaflmaktad›r, herkesbir fleyler söylemektedir. Derken kalabal›k içinden biri:”Yafll› SIRA ‹nsanlara S‹ZDE hiç sayg›yok mu! Bu ne terbiyesizliktir!” vb sözlerle ba¤›r›rken bir baflkas› çarpan kifliyigöstererek, “‹flte yafll›ya bu çarpt›, tutun flunu!” diye hayk›r›r. Bu ba¤›r›flla orada birikenler,yafll›ya çarpan›n üzerine yürürler. Ba¤›r›fllar artar. Çarpan kifli kaçmayaDÜfiÜNEL‹Mbafllar. Kovalamaca bafllar, ba¤›r›fllar sald›rganlaflm›flt›r. Kaçan bir taksiye atlay›pSORUoradan uzaklafl›r. Kalabal›k biraz daha ba¤›r›r ve söylenerek da¤›l›rlar.Kitle ve toplum s›kl›kla birbirlerine kar›flt›r›lan kavramlard›r ve aralar›nda D‹KKAT çok önemlifarklar vard›r.13SIRA S‹ZDEDÜfiÜNEL‹MSORUD‹KKATSIRA S‹ZDEBu olay›n pek çok örne¤ini filimlerde, dizilerde görmekteyiz. Olay› çözümledi-¤imizde flu özelliklerle karfl›lafl›r›z:• K›sa süreli bir olayd›r.Olur ve da¤›l›r. Daha fazlas›n› da kimse beklememektedir. ‹nsanlar bir tepkigöstermifllerdir ve bitmifltir. Kal›c›l›k, süreklilik yoktur. Oysa “toplum” uzun sürelidir.Tarih olay›n›n toplumlara ve toplumlararas› iliflkilere dayanmas›n›n K ‹ T A P bir nedenisürekliliktir, kal›c›l›kt›r. K›sa süreli ve pek çok kiflinin kat›l›m›na dayanan baz› olaylar,örne¤in “Avrasya Maratonu” bir kitle olay› m›d›r? ‹lk bak›flta k›sa süreli vebirbiriyle pek iliflkisi bulunmayan binlerce insan›n kat›ld›¤› bir TELEV‹ZYON olayd›r. Öte yandanbirkaç saatlik bir olay olmas›na bak›larak k›sa süreli oldu¤u söylenemez. Çünküher y›l düzenli olarak belli tarihlerde yinelenmektedir.Yinelenen bir olay süreklilikgösterir. Ayr›ca bu olay biraz sonra anaca¤›m di¤er özellikleri tafl›maz. Örne¤in bir‹NTERNETçok maraton yar›fl› gibi Avrasya Maratonu da örgütlenmifl bir olayd›r. Oraya kat›-lan herkes kay›t yapt›r›r, gö¤üs numaras› vard›r, koflu boyunca sa¤l›k bak›m›ndangüvencededir, baflar›l› olursa verilecek ödül vard›r, bir amac› bulunmaktad›r, etikilkeleri vard›r. De¤iflik yörelerde, y›l›n de¤iflik zamanlar›nda düzenlenen halk koflusugibi “Herkes ‹çin Spor” kapsam›nda yer alan tüm etkinliklerin hiç biri kitleolay› de¤il, “toplumsal” olaylard›r.• Örgütlenmesi bulunmayan bir olayd›r.Yafll› soka¤a düflüp, bir de araba vurunca oradakilerin pek ço¤u ne oldu¤unudo¤ru dürüst bilmeden ald›klar› bir uyar› ile harekete gelmifllerdir. Hareketi yaparkenaralar›nda ne bir ifl bölümü, ne bir görev ve sorumluluk da¤›l›m›, ne de bütünbunlar› birlefltirecek bir örgüt, bir kurulufl yoktur. Hareketi düzenleyecek organlaryoktur, dolay›siyle bir toplumsal sistem yoktur. Böyle bir hareketin “örgüte” ihtiyac›yoktur. Örgütlenmenin bulunmad›¤› bu tür hareketler rastgeledir, birileri taraf›ndançok çabuk yönlendirilebilirler ve k›sa sürelidirler.SIRA S‹ZDEAMAÇLARIMIZ AMAÇLARIMIZK ‹ T A PAvrasya Maratonu: Çeflitlikategorilerde ‹stanbul’unTELEV‹ZYONAsya ve Avrupa yakalr›aras›nda koflulan birmaratondur.(Bknz.:http://www.istanbulmarathon.org/Anasayfa.aspx)‹NTERNET