3 - Anadolu Üniversitesi

116 T›bbi Laboratuvar Eti¤iSIRA S‹ZDEDÜfiÜNEL‹MSORUD‹KKAT9. Do¤ruluk: Bilimsel araflt›rmalarda do¤ruluk, sonuçlarda do¤ruluk ve dolay›-s›yla üretilen bilgide güvenilirlik önemlidir. Daha önce belirtilen tüm özelliklerledolayl› veya dolays›z olarak ba¤lant›l›d›r.10. Sadelik (Yal›nl›k): Bir araflt›rman›n sonuçlar›n›n ve yorumlar›n›n anlafl›l›r olmas›hem bilgi üretimine katk› hem de yeni araflt›rmalar›n yap›lmas›nda kolayl›klarsa¤lar. Gerçekte bir araflt›rma, di¤er araflt›rmalar ile rapor edilmiflolan kan›tlar›n kontrol edilmesine, genelleme ve önermelerin kabul ya dareddine dayanmaktad›r. Bu raporlardan genifl ölçüde yararlan›l›r ve bu nedenleyal›nl›k, sadelik esas olmal›d›r. Bu özellik ayn› zamanda alenilik venesnellik özellikleri ile yak›ndan ilgilidir.11. Mant›ksall›k: Bilimsel araflt›rma mant›ksald›r, çünkü mant›ksal düflünmeyollar› olan “tümdengelim (analiz)” ve “tümevar›m (sentez)” kurallar›ndanyararlan›lmaktad›r.12. ‹fllevsellik (Fonksiyonellik): Bilimsel araflt›rma, olgular› ve olgular aras›ndakiiliflkileri aç›klar, neden-sonuç iliflkileri kurar. Bu nedenle ifllevseldir ve genelliklegünümüz bilimi pozitivisttir. Bu özellik mant›ksall›k özelli¤i ile deyak›ndan ilgilidir.13. Seçicilik (Selektiflik): Araflt›rmac› evrende görülen her konuyu araflt›rmaz,kendisi için gerekli gördü¤ü konuyu seçerek araflt›r›r. Dolay›s›yla bilimselaraflt›rma seçicidir. Araflt›r›c› çal›flma konusunu ve yöntemlerini seçme özgürlü¤ünesahiptir. Bu konu nesnellik özelli¤i ile ba¤lant›l›d›r, çünkü araflt›-r›c› sonuçlar›n›n yorumunda nesnellikten yana seçim kullanmal›d›r. Ayr›ca,belli bilim dallar› sadece belli alanlarda araflt›rmalar yapar, örne¤in astronomi“gök cisimleri” ile ilgilenirken, “bafla¤r›s›” ile ilgilenmez.14. Genelleyicilik: Bilim ve araflt›rma genelleyicidir, çünkü elde edilen sonuçlargenel bir biçimde ifade edilmekte, tek bafl›na olgularla de¤il genel anlamdaolgu türleri ile u¤rafl›lmaktad›r.15. Özgünlük (Orijinallik): Araflt›rmalar›n özgün olmas›, bilimsel araflt›rmalar›ntemel hedefi olan “bilgi üretimi” aç›s›ndan bir zorunluluktur.SIRA S‹ZDE16. Geliflmecilik: Bilim ve araflt›rmada di¤er bir özellik birikimdir. Yeni bilgiler,eskiler üzerine infla edilir. Dolay›s›yla bilimde devaml›l›k vard›r ve bu biliminDÜfiÜNEL‹M geliflmeci özelli¤inin ortaya ç›kmas›nda en önemli özelliklerden birisidir.17. Sosyallik: Bilim ve araflt›rma sosyal bir etkinliktir, çünkü bunlar toplumsalSORUgereksinimlerden do¤an toplumsal birer faaliyettir.Pozitivist kavram› D‹KKAT ile ilgili ayr›nt›l› bilgi için kitab›n›z›n 1. ünitesini gözden geçiriniz.Bilimsel Araflt›rmalar ve Etik SorunlarSIRA S‹ZDESIRA S‹ZDEYukar›da say›lan özellikler, bilimsel araflt›rmalar›n temel özellikleridir. Bunlar›n yerinegetirilmesi ayn› zamanda “etik” ve “deontolojik” yükümlülükleri oluflturmakta,AMAÇLARIMIZ yerine getirilmemesi ise ço¤u durumda “etik” ve “deontolojik” sorunlar oluflturmaktad›r.Bu özelliklerin d›fl›nda, ne yaz›k ki yukar›da say›lmayan, ancak bir çok AMAÇLARIMIZbilim insan› taraf›ndan paylafl›lan temel bir bilim eti¤i kural› vard›r: Bilim insanl›kK ‹ T A Pyarar›na olmal›d›r.K ‹ T A PDünyadaki birçok bilim insan› bu temel bilim eti¤i kural›n› benimsemiflolmakla birlikte, ne yaz›k ki bu kural› benimsemeyen bilim insanlar› vebilim uygulamalar› da vard›r.TELEV‹ZYONTELEV‹ZYON‹NTERNET‹NTERNET