Download (996Kb) - Süleyman Demirel Üniversitesi

Ombudsmanın asıl işlevi ise yönetsel işlem ve eylemler nedeniyle ortaya çıkan halkyakınmalarını incelemek, yönetimin hatalı tasarruflarını ortaya çıkararak hukuka uygunhareket etmesini sağlamak üzere, siyasal denetimi ve kamuoyunu harekete geçirerek idareninhukuka uygun hareket etmesini sağlamaktadır. 380Tüm bunların yanında Ombudsmanın yönetimi denetleme, belli konularda sistematikaraştırmalar yapma, vatandaşın şikâyetleriyle ilgili olarak inceleme ve soruşturma yapmahakkı da vardır. Ayrıca hatalı işlem yapan kamu görevlilerinin hatalarını veya yanlışlarınıdüzeltmeye davet etme yetkisi de bulunmaktadır. Kural ihlali yapan kamu görevlilerihakkında ceza ve disiplin soruşturması açma veya açılmasını isteme, gerektiğinde hatalı işlemveya eylem nedeniyle kamu görevlilerini kamuoyu veya parlamento nezdinde eleştirmeyetkisi de bulunmaktadır. Kamu yönetiminin iyi işlemesi için yönetsel önerilerde bulunma,yasa teklifleri hazırlama, çalışmalar ile ilgili olarak parlamentoya yıllık rapor veyagerektiğinde özel rapor verme Ombudsmanın yetkileri arasında yer almaktadır. 381Bu yetkiler doğrultusunda Ombudsman bir kusur veya yönetsel ihmal saptadığında,öncelikle suçlu olan memura kusurlarını bildiren ve tutacağı yolu gösteren bir yazı gönderir.Memurun yaptığı işlem veya yorum kusurlu, fakat kanun açısından cezayı gerektirmiyorsa,doğru yolu gösterir ve buna göre işlem yapmasını ister. Ayrıca gerekli görürse yapılan işlemindeğiştirilmesini ve vatandaşın istediği şekilde yapılmasını da ister. 382Ombudsmanın görev alanı ilk oluşturulduğu şekliyle kalmamış ihtiyaçlar oranındagenişletilmiştir. Örneğin, başlangıçta sınırlı bir denetim yetkisine sahip olan İsveçOmbudsmanı, daha sonra denetleme alanları ve konularının kapsamları genişletilmek veyetkileri artırılmak suretiyle bir gelişim ve değişim yaşamıştır. 383Ombudsman denetimibaşlangıçta yargı otoritelerini ve onlara bağlı yönetimleri içine almaktayken 1950’li yıllardanitibaren yetkileri genişletilerek diğer otoriteler ve yerel yönetimler dahil edilmiştir. 384 Dahasonra da Ombudsman sayısı arttırılarak üçe çıkarılmıştır. Uygulamada ki aksamalar ve yenidenetim ihtiyaçları nedeniyle de 1968 yılında kurumun yapısında önemli bir reformyapılmıştır. 385İsveç Ombudsmanı vatandaş başvuruları üzerine ya da kendiliğinden hareketegeçmektedir. Yetkisi de sadece yakınma konularını incelemektir. Ayrıca geniş bir araştırma380 GÖZÜBÜYÜK, Yönetim Hukuku, s.312; TAN ve GÖZÜBÜYÜK, a.g.e., s.946; GÜNEL, a.g.m., s.33.381 AKIN, Kamu Yönetimimizde..., s.94,95.382 TORTOP, Yönetimin Denetlenmesi..., s.40,41.383 ATAY, a.g.e., s.272.384 AKIN, Cumhuriyetimizin 75. Kuruluş…, s.528; TEMİZEL, a.g.m., s.773.385 ATAY, a.g.e., s.272,275.