Download (996Kb) - Süleyman Demirel Üniversitesi

egemen kılmaktır. Kamusal kaynakların etkin, verimli ve tutumlu kullanımını özendirmek,gelir ve gider dengesinin iyi kurulması için çaba göstermek, ulusal çıkarlar ve toplumsalbeklentiler ekseninde hükümet politikalarını denetlemek, çağdaş kamusal denetimin temelfonksiyonlarıdır. 106Örgütler büyüdükçe ortaya çıkan sorunlardan birisi de yöneticinin, etkin olarakgözetebileceği kişi sayısıdır. Yöneticinin etkin şekilde gözetebileceği kişilerin sayısı sınırlıdır.Denetim çevresi ya da denetim alanı olarak ifade edilen bu durum yönetsel hiyerarşinin tümkademelerinde karşımıza çıkmaktadır. 107 V.A. Graicunas tarafından 1933 yılında yayımlananbir yazıda ilk kez ortaya atılan denetim alanının sınırlılığı ilkesi anlayışına göre, bir üste bağlıolan ast sayısı altıyı geçerse verimli bir denetimin gerçekleştirilmesi olanaksızlaşacaktır. 108 Buyüzden üstün etkili olarak denetleyebileceği ast sayısı sınırlıdır. Ancak bir yöneticinindenetleyebileceği kişilerin sayısını yani denetim çevresini sayı ile belirlemeye çalışmak doğrudeğildir. Çünkü bu çevrenin genişliğini etkileyen çeşitli faktörler bulunmaktadır. Bazıyöneticiler sadece kendisine doğrudan bağlı 3 ya da 4 kişiyi komuta edebilirken, bazıyöneticilerin 10 ya da 12 kişiyi komuta edebilmektedir. 109Bu yaklaşım göstermektedir ki yöneticilerin etkili olarak denetleyebileceği kişi sayısıyöneticinin nitelikleriyle ilgilidir. Bir kişinin etkin olarak gözetebileceği kişilerin sayısınısınırlayan faktörler esas olarak kişilerin psikolojik ve zihinsel kapasitelerine bağlıdır. Birkişinin verimli olarak çalışabileceği belirli bir saat vardır. Yönetici görevi başında kalmayaistekli olsa da enerjisi sınırlı olduğu için yoğun bir çalışma programı sonrasında, denetimdekibaşarısının azaldığı gözlenecektir. Ayrıca her yöneticinin işine verebileceği zaman ve enerjifarklılıklar gösterecektir. 110Fakat denetim faaliyetinden gerekli yararın elde edilebilmesi için, denetiminbaşarısında birebir etkisi olan denetçilerin her birine, bu özellikler dikkate alınarak, belirli biriş yükü verilmelidir. Ayrıca kurumun ve durumun şartlarına göre de denetimin başarısıdeğişebilmektedir.Denetim alanı ilkesi, verimli bir sorumluluk dağıtımının sağlanması sorununuçözmeye çalışmaktadır. Bu ilke kimi kez hiyerarşide üstün konumu arttıkça, kendisine raporverecek astların sayısının azalması önerisini içerecek biçimde de değerlendirilmiştir. Üst106 KÖSE, a.g.m., s.81.107 ÇITIR, a.g.e., s.36.108 GRAICUNAS, V.A., “Relationships in Organization”, Bulletin of International Management Institute(March), s.183-187, 1933’ten aktaran ERGUN, a.g.e., s.10.109 NEWMAN, a.g.e., s.290.110 ÇITIR, a.g.e., s.37.