Download (996Kb) - Süleyman Demirel Üniversitesi

ATATÜRK tarafından, meclis açılış konuşmasında 306 ifade edilmiştir. 1938 yılında da 3460sayılı kanunla idari, mali ve teknik açılardan KİT’leri denetlemekle görevli başbakanlığa bağlıbir denetim birimi olarak “Umumi Murakabe Heyeti” kurulmuştur.Umumi Murakabe Heyeti daha sonra Başbakanlık Yüksek Denetleme Kurulu, (YDK)adını almıştır. 24.6.1983 tarih ve 72 sayılı KHK ile de Başbakanlığa bağlı, tüzelkişiliğe sahipyüksek denetleme organı sıfatıyla kurulmuştur. 72 sayılı KHK’nın 1, 3 ve 4.maddeleri ileYDK’ya; KİT’leri, özel yasalarında YDK’nın denetimine tabi tutulan kuruluşları ve sosyalgüvenlik kuruluşlarını iktisadi, mali, idari, hukuki, teknik açıdan sürekli olarak gözetim vedenetim altında bulundurmak, Başbakan’ın görevlendirmesi halinde incelemeler yapmakgörevleri verilmiştir.Aynı KHK’nın 22.maddesine göre; YDK denetim yaparken denetlenen kuruluşlarınkanun veya statülerinde belirlenen amaç ve esaslara, uzun vadeli kalkınma planları ileprogramlarına uygun çalışıp çalışmadıklarını inceler. İşlemlerin hukuka, bütçelere, çağdaşişletmecilik esaslarına uygunluğunu kontrol eder. Maliyet, bilânço, sonuç hesaplarınınuygunluğunu ve işletmenin zarara uğratılıp uğratılmadığını da verimlilik, kârlılık ilkelerinidikkate alarak değerlendirir.72 Sayılı KHK’nin 12.maddesine göre; kurul denetleme görevini gerçekleştirmeyöntemi olarak işin niteliğine, kapsam veya genişliğine göre yeteri kadar baş denetçi, denetçive denetçi yardımcılardan oluşan, denetim ve inceleme grupları kurarak gerçekleştirmeyibenimsemiştir. Bu denetim ve inceleme gruplarının görevi ise; yıllık çalışma programlarınagöre denetim yapmak ve rapor hazırlamaktır.YDK denetimlerinin niteliği, YDK’nın bağımsız olmayan, yönetim kurulları hükümettarafından atanan, hükümetin görüş ve politikaları doğrultusunda faaliyet gösteren bir kuruluşolması nedeniyle tartışılmaktadır. 307KİT’ler, YDK tarafından yapılan denetim dışında TBMM ve ilgili bakanlıklararacılığıyla da denetlenmektedir. Bu anlamda ilgili bakanlık, teşebbüs, müessese ve bağlıortaklık faaliyetleri kanun, tüzük, yönetmelik hükümleri ve bütçelere uygunluk açısındandenetlenmektedir. Bu amaçla ilgili bakanlık gerektiğinde teşebbüslerin hesaplarını, işlemlerini306 M. Kemal bu konuşmasında; “…sermayesinin tamamı ve büyük bir kısmı devlete ait ticari sınaî kurullarınmali kontrol şeklini, bu kurumların bünyelerine ve kendilerinden istediğimiz ve isteyeceğimiz ticari usul vezihniyetle çalışma icaplarına süratle tevkif etmezsek, bu kurumların bugünkü usullerle çalışabilmelerine imkânyoktur” ifadesiyle durumu anlatmıştır. ERTEKİN,a.g.m., s.501,502.307 SANAL, a.g.e., s.111.