Download (996Kb) - Süleyman Demirel Üniversitesi

Meclis denetimi açısından meclis üyelerinin nitelikleri de oldukça önemlidir. Eğermeclis niteliksiz kişilerden oluşursa, diğer devlet kurumlarını denetleme açısından gereklibeceri ve yeteneklerden yoksun olması, denetlenmesi amaçlanan kurumların meclis üyelerineönem vermesi bakımından eksiklik oluşturur. Bu durumda da meclis etkin bir denetimkurumu olmaktan uzaklaşır. 226Yasama organı tarafından yürütülmekte olan diğer bir denetim yolu, 5.12.1990 tarihve 3686 sayılı kanunun ile insan haklarına saygı ve bu konudaki gelişmeleri izlemek suretiyleuygulamaların, bu gelişmelerle uyumunu sağlamak ve başvuruları incelemek üzere kurulmuşolan “TBMM İnsan Haklarını İnceleme Komisyonu”dur. 227 3686 Sayılı Kanun’un5.maddesine göre; komisyon bakanlıklardan, genel ve katma bütçeli dairelerden, mahalliidarelerden, muhtarlıklardan, üniversitelerden ve diğer kamu kurum ve kuruluşları ile özelkuruluşlardan bilgi istemek ve buralarda inceleme yapmak, ilgililerini çağırıp bilgi almakyetkilerine sahiptir.Ayrıca Anayasanın 74.maddesiyle düzenlenen dilekçe hakkı ile de; vatandaşlara vekarşılıklılık esası gözetilmek şartıyla Türkiye’de ikamet eden yabancılara kendileriyle veyakamu ile ilgili dilek ve şikâyetlerini yazı ile başvurarak yetkili makamlara ve TBMM’yeiletme imkânı sağlanmış, bu yolla da idarenin denetimi yapılmıştır.Dilekçe hakkının yanı sıra kişilere bilgiye ulaşma hakkı da tanınmıştır. Demokratikdüşüncenin gelişimiyle birlikte yönetimde, etkinlik ihtiyacının yanı sıra açıklık anlayışı da önplana çıkmıştır. İletişim araçlarının, eğitim, kültür düzeyinin ve sosyal ilginin gelişmesiyle,yönetenlerin görev ve sorumluluklarının yeniden değerlendirilmesi ve kamu hizmetlerinin,halkın denetim ve gözetimi altında yürütülmesi bir gereklilik olmuştur. Bu nedenle kamuyönetimiyle ilgili bilgi ve belgelerin halkın görüşüne ve kullanımına açık tutulmasıkaçınılmaz hale gelmiştir. 228Bu nedenle kişilere itiraz etme, yönetime katılma ve denetleme hakkı sağlayan açıklıkanlayışı ile resmi belge ve bilgilere ulaşma hakkı (bilgi edinme hakkı) tanınmıştır. Bu hakilerleyen yönetim anlayışı ile daha da önemli hale gelmiş, 9.10.2003 tarihinde kabul edilen“Bilgi Edinme Kanunu” ile de yasal statüye kavuşturulmuştur. Bu kanun 1 ve 4. maddelerinegöre; Türkiye’de ikamet eden yabancılar ile Türkiye’de faaliyet yapan yabancı tüzel kişilerin,226 TURAN, a.g.m., s.13.227 TAN, Turgut ve GÖZÜBÜYÜK, A.Şeref, İdare Hukuku, Cilt 1Genel Esaslar, Turhan Kitapevi, 2.Baskı,Ankara, s.944, 2001.227 ATAY, a.g.e., s.73.228 ERYILMAZ, a.g.e., s.323.