Download (996Kb) - Süleyman Demirel Üniversitesi

Devletin eylem ve işlemlerinin hukuki kurallara uymasını sağlayan mekanizma da yargıdenetimidir.Adli yargıdan ayrı olarak idari yargı sisteminin kurulmasının nedenlerinden biri adliyargıçların idare hukuku ve aktif idari hayat hakkında gerekli bilgi ve tecrübeye sahipolamamalarıdır. Adli yargıçların, idarenin kuruluş ve işleyişine yabancı olmaları nedeniyleidare karşısında çekimser ve pasif davranmalarına “keyfi idareye” meydan vermemelerine yada aşırı derecede müdahale ederek idare alanına tecavüz etmelerine engel olmak amacıylaidari yargı sistemi oluşturulmuştur. 237Nitekim idare hukukunun, hukuka bağlı idare oluşturmak için bulduğu en etkili yolidari yargı denetimidir. 238 Hukuk devleti düşüncesinin yerleşmesine, kişi hak vehürriyetlerinin önem kazanmasına paralel olarak gelişen bu denetim sistemi, 239 idariotoritelerin işlemlerinden olumsuz olarak etkilenen kişilere sağlanmış olan bir haktır.Hukuk devletinin ilk ayağı olan yasama organının, işlemlerinin hukuka uygunluğunundenetlenme derecesi ve etkililiği, ülkeden ülkeye farklılıklar göstermektedir. Yürütmenin buanlamda idarenin işlemlerinin yargı tarafından denetlenmesi, hukuk devletinde yaygınbiçimde uygulanan vazgeçilmez bir öğedir. Yönetimi hukuk sınırları içinde tutmayıamaçlayan yargısal denetim, devletin tüm organ ve otoritelerinin faaliyetlerinin, hukukabağlanmış olup olmadığının, bağımsız bir yargı organı tarafından denetlenmesi ve bunun biryargı kararıyla belirtmesiyle olur. 240Bu denetim türü, Anayasanın 125.maddesinde; “idarenin her türlü eylem veişlemlerine karşı yargı yolu açıktır” ifadesiyle düzenlenmiştir. Yürütme işlemlerinin yargısaldenetimi, tek başına hukukun üstünlüğünü ve vatandaşların hukuki güvenliğini sağlamaktayeterli değildir. Hukuk devletinin tam anlamıyla işliyor olması için yürütmenin yanı sırayasama işlemlerinin de Anayasaya uygunluğunun denetlenmesi gereklidir. 241Yargısal denetim, yönetimi güçlü kılan araçları yönetilenlerin aleyhine kullanmaması,halka karşı sorumsuz hareket etmemesi gibi demokrasiyle doğrudan ilişkili olan amaçlaraulaşılmasında önemli bir işleve sahiptir. 242 Yargısal denetim ayrıca dengeli toplum237 OYTAN, Muammer, “İdari Yargı Denetiminin Sınırları”, Türk İdare Dergisi, Yıl:57, Sayı 366 (Mart), s.32,1985.238 ÜNLÜÇAY, Mehmet, “İdarenin Yargısal Denetimi ve Hukukun Üstünlüğü”, Danıştay Dergisi, Yıl:34, Sayı107 (Nisan), s.3, 2004; KÖSE, a.g.m., s.69.239 ERYILMAZ, a.g.e., s.316.240 ÖRNEK, a.g.e., s.262,263.241 ÖZBUDUN, a.g.e., s.117,118.242 KÖSE, a.g.m., s.69.