Download (996Kb) - Süleyman Demirel Üniversitesi

Ayrıca bir ülkedeki kamu kesiminin genel yapılanması içinde, ülkenin yönetimiyleilgili olarak, konulan kuralları hayata geçirmekle görevli olan yürütme ve idarenin bütün malieylemlerinin kurallarını koyma yetkisini elinde bulunduran denetim türünü anlatmak için deyüksek denetim kavramı kullanılmaktadır. 266Birçok ülkede ilk kuruluşları 15 ve 16. yüzyıllara kadar giden yüksek denetimkurumlarının, bu günkü anlamda işlevsellik kazanması 19. yüzyılda olmuştur. Bukurumlarının başlıca görevi; kamu kaynaklarının doğru, uygun, sağlıklı ve etkinkullanılmasını, gelişmesini sağlamak ve ilgili makamlara, kamuoyuna kamu mali yönetimihakkında sağlıklı, tutarlı, doğru, objektif bilgilerin iletilmesini sağlamaktır. 2672.1. Yüksek Denetimin Kapsamı ve ÖzellikleriUygulandığı ülkelerde bir takım farklılıklar gösterse de yüksek denetimin sahipolduğu bazı temel özellikler bulunmaktadır. Bu özellikler ise şunlardır: Yüksek denetim görevve yetkilerini çoğunlukla Anayasadan alan ve genellikle yasama, yürütme, yargı içineyerleştirilemeyen, “sui generis” nitelikli bir devlet faaliyetidir. Yüksek denetim kurumlarınınidari ve mali özerkliği bulunduğu gibi yüksek denetimi yürüten meslek mensuplarının dayasal güvenceleri vardır. Yüksek denetim her ne kadar parlamento adına yürütülse de yüksekdenetim kurulları planlama, uygulama ve sonuçların parlamentoya sunulma aşamasındatamamen bağımsızdır. 268Yüksek denetim kurumlarının yapılanması ise genellikle Anglosakson ülkelerindeuygulanmakta olan ofis (westminster) ve Kıta Avrupası ülkelerinde uygulanmakta olan kurul(napoleonic) modeli şeklindedir. Kurul modeli; yasalara ve mevzuata uygunluğundenetlendiği, yargılamasının yapıldığı uygunluk ağırlıklı bir sistemdir. Ofis modeli ise;uzmanlaşmış denetim elemanlarından yararlanılarak, kamu kesiminin sadece teknik incelemeve denetimi ile sorumlu olan, denetim sonuçlarını uygunluk bildirimi veya raporlaparlamentoya sunan, Yüksek Denetleme Kurulu Başkanı esasına göre düzenlenmiştir. Ofismodelinin bir versiyonu şeklinde ortaya çıkan Board modelinde ise; bir başkan ve üyelerdenoluşan küçük kurullar yer almaktadır. Ofis ve Board modelinde uygunluk denetimine daha azönem verilmekte ve denetime tabi kuruluşlar üzerinde daha çok finansal ve performansdenetimi yapılmaktadır. 269266 ARIN, KESMEZ ve GÖREN, a.g.e., s.156.267 ARIN, KESMEZ ve GÖREN,a.g.e., s.179.268 YÖRÜKER, a.g.e., s.15; AKBULUT, a.g.m., s.4,5; KENGER, Denetçi Yardımcıları..., s.7; KENGER,Kamu Denetiminde..., s.3.269 KENGER, Denetçi Yardımcıları..., s.8; KÖSE, a.g.e., s.44; KENGER, Kamu Denetiminde…, s.4.