Download (996Kb) - Süleyman Demirel Üniversitesi

yaratılmasına ve mevcut sosyal yapıya saygı içinde kolektif çıkarların yönetilmesine katkısağlar. 243 Yönetimin yargı organları tarafından denetiminde başlıca iki sistem kullanılmaktadır.Bunlardan birincisi, Anglo-Amerikan ülkelerinde uygulanan ve denetimi genel yargıorganlarına bırakan “adli idare” veya “yargı birliği” sistemidir. İkincisi de Fransa’da doğan vediğer Kara Avrupası ülkelerine yayılan, ülkemizde de uygulanmakta olan “yönetsel yargı”sistemidir. Bilindiği gibi yargı birliği sisteminde, tek bir yargı organı vardır ve devletle fertarasındaki hukuki uyuşmazlıklar, genel mahkemelerce çözülür. Yönetsel yargı sisteminde ise;yönetimin faaliyet ve işlemlerinden zarar gören kişiler, idari yargı organlarına başvururlar.Ancak bu davalar adli mahkemeler yerine, idari mahkemelerde çözülür. 244Yargı denetimi dava açma süresinin geçirilmesi durumunda işlevini yitirdiği içinişleyiş süreci diğer denetim usullerine oranla daha katıdır. Verilen yargı kararı kesin hükümniteliğinde olduğu ve tüm devlet organlarının uyması gereken bir durum olduğu için de enetkili denetim yoludur.Hukuka bağlı bir idare oluşturmak için en etkili yol olarak görülmesinin yanı sıra yargıdenetiminin taşıdığı bazı sakıncalar da bulunmaktadır. Yönetilenlerin çıkarlarını düşünmesi,yönetime yabancı kalması, 245 diğer denetim yollarına göre yavaş işlemesi ve sonucunun geçalınması, kişisel yararla kamu yararı arasında bir denge kuramaması, dolayısıyla yönetiminişlerini ve kamu hizmetlerinin yürütülmesini güçleştirmesi bu sakıncalar arasında yeralmaktadır. 246Kişilere sağladığı güven ve yarara karşılık zaman alması, bilgi gerektirmesi, pahalı vezahmetli olması nedeniyle de bu denetim türüne sık başvurulmamaktadır. İdari denetimiharekete geçiren idari şikâyet yolunda; kamu görevlilerinin bürokratik ve umursamaztutumları, başvuruyu savsaklamaları, şikâyete karşı tepki göstermeleri, idareyi ve birbirlerinisavunmaları, dahası vatandaşı, idareye karşı gelmiş olarak görmeleri ve vatandaşlar tarafındanbaşvurulardan sonuç alınamayacağının düşünülmesi bu denetim türüne olan güveniazaltmıştır. 247Yargısal denetim, re’sen harekete geçemediği için başvuru olmadığı takdirdeetkililiğini gösteremeyecek olan bir sistemdir. Oysa idari denetim kendiliğinden var olan ve243 TORTOP, İSBİR ve AYKAÇ, a.g.e., s.178.244 ERYILMAZ, a.g.m., s.96; ÖZBUDUN, a.g.e., s.114.245 TORTOP, İSBİR ve AYKAÇ, a.g.e., s.177; TORTOP, a.g.m., s.37.246 GÖZÜBÜYÜK, a.g.e., s.314.247 ÖRNEK, a.g.e., s.251.