Download (996Kb) - Süleyman Demirel Üniversitesi

teftiş etmeye, incelemeye ekonomik ve mali durumlarını tespit ettirmeye yetkilidir. 308 Bununyanı sıra dolaylı yoldan söz sahibi olan Bakanlar Kurulu da Maliye ve Gümrük Bakanlığı ileDevlet Planlama Teşkilatı aracılığıyla KİT’leri denetlenmektedir.KİT’lerin TBMM tarafından denetimi, 1982 Anayasasının 165.maddesiyledüzenlenmiştir. Bu maddeye göre; sermayesinin yarısından fazlası doğrudan doğruya veyadolaylı olarak devlete ait olan kamu kuruluş ve ortaklıklarının TBMM’ce denetlenmesihakkındaki esaslar kanunla düzenlenmektedir. Bu madde doğrultusunda çıkarılan 3346 sayılı“Kamu İktisadi Teşebbüsleri ile Fonların Türkiye Büyük Millet Meclisince DenetlenmesiHakkında Kanun” ile KİT’lerin TBMM tarafından gerçekleştirilecek olan denetimidüzenlenmiştir.TBMM tarafından yapılan denetim, KİT Komisyonu aracılığıylagerçekleştirilmektedir. Yani YDK tarafından yapılan denetim, KİT’ler üzerinde TBMMtarafından yapılan denetimin ilk aşamasını oluşturmaktadır. YDK tarafından yapılan denetim,esas olarak bir önceki dönemin faaliyetlerini, işlemlerini kapsamakta ve dosya üzerindengerçekleştirilmektedir. YDK’nın düzenlediği yıllık denetim raporları ve Başbakanlığıngöndereceği diğer raporlar gerek görüldüğünde, bizzat komisyon tarafından incelenmektedir.Denetim incelemeleri, faaliyetlerin yasalara, uzun vadeli kalkınma planlarına ve yıllıkprogramlara uygunluğu dikkate alınarak yapılmaktadır. Komisyon ve alt komisyonlarınyapmış olduğu denetimler, teşebbüslerin özerk şekilde ekonomik kurallar ve gereksinimlerçerçevesinde, verimlilik ve kârlılık ilkeleri doğrultusunda ulusal ekonomiye yararlı olmalarınısağlamayı amaçlamaktadır. 309Ancak YDK’nın yürütme organına bağlı bir statüsünün olması, oldukça kısa bir süredeçok sayıda teşebbüs üzerinde kapsamlı inceleme ve değerlendirme çalışması sürdürmekzorunda kalması, teşebbüslerin aklanması konusunda doğrudan öneride bulunamaması,soruşturma ve kovuşturma yetkisinin olmaması, bu konuların izlenmesinin ilgili bakanlıklarabırakılmış olması, YDK’nın meclis adına yaptığı denetimlerin yeterince etkili olmasınıengellemektedir. 310YDK, KİT’leri ve bunlara bağlı olan müessese ve bağlı ortaklıkları mali, yönetsel veteknik açılardan sürekli olarak denetlemekte ve yıllık denetim raporu hazırlayarakbaşbakanlığa sunmaktadır. TBMM’de KİT’ler üzerindeki denetimini bu raporu dikkate alarak308 TECER, Meral, “Türkiye’de Kamu İktisadi Teşebbüslerinin Denetimi”, Amme İdaresi Dergisi, Cilt No 21,Sayı 2 (Haziran), s.15, 1988.309 TECER, a.g.m., s.16.310 TECER, a.g.m., s.19,20.