TEMSİL - Ankara Üniversitesi Kitaplar Veritabanı
TEMSİL - Ankara Üniversitesi Kitaplar Veritabanı
TEMSİL - Ankara Üniversitesi Kitaplar Veritabanı
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
lerde bulunması, hastalık, gaybubet, yaşlılık gibi sebeplerle bİT hukukî<br />
muameleyi bizzat yapamayacak durumda olabilir (2).<br />
Temsilin gayesi, bir kimsenin hukuki muamele yapabilmesi<br />
için, hukuki veya maddi mâni bulunan hallerde o kimsenin muamelelerini<br />
kolaylaştırmaktır (3). Görüldüğü veçhile, temsil herşeyden<br />
evvel temsil edilenin menfaatlerini istihdaf eder. Mamafih,<br />
bazan temsile temsilcinin menfaatine olarak da baş vurulabilir, (in<br />
rem şuam).<br />
Temsil mukavele hukuku sahasında o derece ehemmiyet kazanmıştır<br />
ki Roma hukukunda temsilin muayyen istisnalar haricin-'<br />
de ve her halde Justmianus'a. kadar meçhul kalmasının sebebi, ancak<br />
romanın şekilperest hukuku ve içtimai ve iktisadi teşkilâtı ile<br />
izah edilebilir.<br />
Roma hukuku o derece şekle bağlı idi ki, umumiyetle kabul<br />
edildiğine göre, bir mukavelenin aktedilmesi tarafların karşılıklı ve<br />
birbirine uygun surette iradelerini izhar etmeleri yerine ancak âkit<br />
tarafların bizzat şekil şartlarını yerine getirmeleri ile mümkün oluyordu.<br />
Bu kaide bütün mukaveleler ve hususiyle stipulatio hakkında<br />
cari idi (4). Bu şekilcilik temsil fikrini ortadan kaldırıyordu. Diğer<br />
taraftan, içtimai teşkilât bakımından pater familias, hakimiyeti<br />
altında bırakılan kimseler (oğul veya esir gibi) vasıtasiyle hareket<br />
edebildiğinden temsile ihtiyaç da duyulmamıştır. Pater familias, hakimiyeti<br />
altında yaşayan bir alieni iuris'm yaptığı hukuki muamelenin<br />
doğrudan doğruya alacaklısı olabiliyordu. Buna mukabil, pater<br />
familias ancak kendi talimatı üzerine alieni iuris'm yaptığı bir muamele<br />
ile borçlu olurdu. Bu sistem üçüncü şahıslar için mahzurlu olduğundan,<br />
bunu bertaraf için, pretör alieni iuris'm yaptığı bir muameleden<br />
pater familias\ mesul kılabilmek maksadiyle, üçüncü şahıslara<br />
actiones adijecticiae qualitatis demlen bir dâva hakkı bahşederdi<br />
(5). Ancak klâsik Roma hukukunda kanuni mümessilin (tutor<br />
2<br />
(2) Clarise, s. 20 - 21<br />
(3) Oser - Schönenberger, Mad 32 - 40 No. 3<br />
(4) Clarise, s. 40<br />
(5) Monier, c. n, No. 89, s. 20; yine Bk. Popesco - Ramniceano, s.
Change language