Bekijk het PDF bestand.

jeremia 46 : 1. UITLEG. 135
volkenprofetieën wordt aangevoerd, is ontleend aan het Godsbegrip,
dat in deze groep tot uiting komt en dat hooger zou zijn dan wij aan
Jeremia mogen toekennen. God is in deze hoofdstukken de absolute
macht over de wereld; de voorstelling van het gericht over de wereldmachten
als het gericht tiók over de heidensche goden (46 : 15; 50 : 2;
51 : 44) zou meer in den tijd van den Tweeden Jesaja passen, die immers
op de profeten verder bouwde. Maar lezen wij niet reeds bij Amos, hoe
Jahwè niet alleen zijn eigen volk Israël uit Egypte leidde, maar evenzoo
de Filistijnen uit Kaftor en de Syriërs uit Kir? En beschrijft Jesaja niet,
hoe Jahwè de Assyriërs van het einde der aarde fluit om hen het gericht
over Juda te laten voltrekken (Jes. 5 : 26 vv.)? En wat het tweede
betreft, de voorstelling van het gericht over de afgoden in het oordeel,
dat over de volken gaat, deze gedachte past toch volkomen bij de gegevens,
die de profetieën van Jeremia in dezen bieden. Zoo laat hij zijn eigen
volk de machteloosheid van hun afgoden zien met den uitroep (2 : 28):
,,laten diè u nu eens helpen, als ge in nood zijt!" En hij toont de onmogelijkheid
aan, dat een maaksel van een mensch een god zou zijn (16 : 2).
Maar hij stelt ook de goden van de andere volken in hun machteloosheid
aan de kaak. Zoo'n god, waarvoor de heidenen bang zijn, is immers toch
niets dan een aangekleed stuk hout (10 : 1-5, 8, 9). Is het dan niet
heel natuurlijk, dat Jeremia het oordeel, dat over de volken gaat, 66k
als het oordeel over hun goden ziet?
Een derde argument tegen het auteurschap van Jeremia zien de bestrijders
in het minder hoog standpunt, waarop de schrijver als religieus
mensch zou staan. Volgens hen zou hier een particularistisch-joodsche
geest aan het woord zijn, die de heidenen slechts met wraak kan bedreigen
(25 : 29; 46 : 10), de eigen natie daarentegen als de verdrukte onschuld
voorstelt (49 : 12). Wat de wraakgedachte betreft, wij moeten ons Jeremia
niet voorstellen als een Westersch dogmaticus van onzen tijd; hij was
een Oosterling en drukte zich oostersch uit, omdat hij oostersch voelde.
Zoo lezen wij herhaaldelijk bij hèm juist van de „wraak" van Jahwè:
(5 : 9-29; 9 : 8; 11 : 20; 15 : 15; 20 : 12). Wij voelen en zeggen
dat zoo niet; wij spreken van het oordeel Gods. Ook in Zef. 1 en de
profetieën van Nahum en Habakuk hebben wij dezelfde uitdrukking;
maar niemand zal er daarom aan denken, die profetieën daarom te ontzeggen
aan hen, op wier naam ze staan, en in een lateren tijd te plaatsen.
Er is bovendien 66k in de profetieën tegen de volken een zedelijke motiveering
van de „wraak" Gods gegeven. Zoo bij Egypte om zijn wereldverwoestend,
niets ontziend imperialisme (46 : 8). Bij Moab om zijn
trotschen spot met Israël (48 : 7, 26-30). Bij Ammon en Edom om hun
zondigen hoogmoed, waarin ze zich onaantastbaar waanden (49 : 4, 16).
Bij Babel, omdat het den HEER heeft getart (50 : 24, 29-32; 51 : 6),
zijn tempel verwoest (50 : 28; 51 : 11), afgoden gediend (50 : 38) en