Untitled - Stichting Papua Erfgoed

Zoo ontvluchtten onder meer op 23 Februari 1929 de twee
Javaansche geïnterneerden Moestakïm en Sindoeatmo, met het
plan eerst per prauw de Kali Digoel af te sakken en vervolgens
over zee naar de Aroe-eilanden te zeilen. Zij hadden, behalve
allerlei eetwaren, een kapmes, een bijl, een zeekaart en
een kompas aan boord. Drie keer kregen zij onvrijwillig
contact met Papoea's, die hun echter tot hun groot geluk
vrij spel lieten. Op een gegeven moment passeerde hen in
het schemerdonker de K.P.M.-stoomer „Reteh" en werden zij
vanaf de commandobrug vriendelijk toegewuifd; de stuurlieden
meenden namelijk met langs trekkende Papoea's te doen
te hebben. De vreugde der vluchtelingen over den goeden
afloop dezer ontmoeting was evenwel van korten duur,
want toen zij op 11 Maart 1929 's morgens in de buurt van
de Kali Digoelmonding een bocht omvoeren, roeiden zij
als het ware „in de armen" van den gouvernementsstoomer
„Urania". Van ontkomen was nu geen sprake meer; van de
commandobrug af werden zij gesommeerd zich onmiddellijk
over te geven en eenige oogenblikken later waren de
bannelingen geknipt en werden zij naar Tanah-Merah
teruggebracht. Moestakim, die naderhand nog langen tijd, zeer
tot mijn tevredenheid, als larvenvanger onder mij gewerkt
heeft, werd na aankomst tot één jaar gevangenisstraf
veroordeeld. Hij was een flinke, ondernemende jongeman,
die zeer zeker tot het goede slag geïnterneerden behoorde.
Redenen tot de vlucht waren de drang naar vrijheid en de
desillusie betreffende de onderlinge verhoudingen.
De volgende ontvluchtingspoging werd kort hierop
door twee andere Javanen, Darsono en Soehodo, ondernomen,
doch leverde een zeer droevig resultaat op. Nadat zij ten
Zuiden van Tanah-Merah dagenlang in het oerbosch hadden
rondgezworven, overleed Soehodo, volgens mededeelingen
van zijn lotgenoot, aan de gevolgen van een beklemde breuk !
Darsono aanvaardde hierna den terugtocht en meldde zich
bij het Bestuur op den post aan.
Niet lang hierna trok een troepje ontevredenen, onder
bevel van den Javaanschen hadji Gapoer, in de buurt van
Tanah-Merah het oerbosch in, om in de richting van British
Papua een goed heenkomen te zoeken. Onderweg bood
zich een vriendelijk uitziende Papoea als gids aan, die de
reizigers wel een handje zou helpen. Dit bleek echter een
98