Türkiye'de Yazılım Üreticilerinin Yetkinlik Düzeyi, Firmaların ve ...

6.4 Gereksinim Yönetimi Teknikleri
Gereksinimler, mevcut olan bir sistemin yenilenme isteğinden, yeni ya da daha iyi bir
sistemin geliştirilme ihtiyacından, pazar payını kaybetme riskinden yahut düzenlemelerin
getirdiği yeni yaptırımlardan ortaya çıkan fikirlerdir [139]. Ürün geliştirme sürecinin en kritik
aşaması gereksinimlerin yönetilmesi aşamasıdır [35, 294]. Geliştirilen ürünün başarısı
gerçekleştirilen gereksinimlerin niteliğiyle doğrudan ilişkilidir. Gerçekleştirilen gereksinimlerin
bir üründen beklenen tüm durumları karşılaması gerekir [107, 260]. Gereksinimler bir yazılımın
başarması gereken hedefleri ve görevleri tanımlar [71, 228].
Yazılım gereksinim mühendisliği, bir yazılım ürününün neyi başarması gerektiğini
tanımlayan özellikleri, tam, tutarlı ve açık bir şekilde geliştiren bir disiplindir [42].
Gereksinim yönetimi sürecinin altı temel işlevi yerine getirmesi gerekir: Gereksinimlerin
paydaşlardan alınması, alınan gereksinimlerin tutarlılığının, bütünlüğünün ve uygunluğunun
incelenerek modellenmesi, önceliği yüksek olanların belirlenmesi, tanımlanan gereksinimlerin
kayıt altına alınması, kayıt altına alınan tüm gereksinimlerin belli kalite standartlara
uygunluğunun doğrulanması ve yaşam döngüsü boyunca oluşan değişikliklerin takip edilmesi
[35, 72].
Eksik kalan ya da yanlış anlaşılan gereksinimler, ürün geliştirme sürecinin başarısını
olumsuz yönde etkiler. Paydaşlar üründen ne beklediklerini tam olarak bilemeyebilir ya da
beklentilerini doğru bir şekilde ifade edemeyebilirler. Geliştirme ekibinde alan uzmanlığının
yeterli olmadığı durumlarda, paydaşlardaki saklı bilgiye ulaşmak daha da zorlaşır [111].
Eksik, tutarsız ve belirsiz olan gereksinimler, ürün geliştirme yaşam döngüsü içinde birçok
probleme de neden olur. Tasarım aşamasında, üst seviyedeki sistem özelliklerinin belirsiz
olması nedeniyle, yukarıdan aşağıya tasarım imkânsız hala gelir. Test edilecek sistemin tam
anlaşılamaması test faaliyetlerinin istenildiği gibi yürütülememesine neden olur. Neyin
geliştirileceğinin tam anlaşılamadığı durumlarda müşterinin ya da kullanıcının beklentileri
yerine getirilmeyebilir. Proje ekibinin neyi ürettiğini ya da neyi geliştirdiğini tam idrak
edememesi, proje üzerinde yönetim zafiyeti yaratabilir [42]. Böylece üst düzey yönetim ya da
proje yönetimi, proje ekibi üzerindeki kontrolünü tamamen kaybedebilir.
6.4.1 Firmaların Müşterilerle olan İşbirliği
Ürün gereksinimlerinin tanımlanması aşamasında, müşteriyle sağlam bir iletişim
kurabilmek oldukça önemlidir. Müşterinin içinde bulunduğu ortamın doğru anlaşılması, müşteri
ihtiyaçlarının ve kısıtlarının belirlenmesi, geliştirmecilerin ürettikleri teknik çözümlerin anında
paylaşılması sağlam bir iletişimle mümkündür. Gereksinim analizi aşamasında müşterinin
doğrudan katılımını sağlamak, projenin başarısı olumlu bir şekilde etkiler [260].
Gereksinimlerin toplanması ya da oluşturulması aşamasında en sık kullanılan yöntemler
arasında paydaşlarla yapılan görüşmeler ve kurulan işbirlikleri, anketler, pazar araştırmaları,
tersine mühendislik, benzetim, prototipleme ve odak grupları oluşturma sıralanmaktadır [139,
174, 191].
Projelerde yazılım mühendisliği gruplarının ya da diğer mühendislik gruplarının, sistem
isterlerinin oluşturulması aşamasında müşteri ile iş birliği içinde olması, kurulan iletişimin
mahiyetini de belirler. Analiz sonuçları, bilişim firmalarının yaklaşık %74’ünün sistem
isterlerinin oluşturulması aşamasında müşteri ile etkin bir iş birliği içinde olduğunu gösterir.
Firmaların yaklaşık %18’i, müşterilerle iş birliği içinde olsalar bile, bu iş birliği beklenen
düzeyde değildir. Firmaların %8’inde, sistem isterlerinin oluşturulması aşamasında müşterilerle
iş birliğini yapılmamaktadır (bkz. Cilt II EK-5.4 “Gereksinim Yönetimi Teknikleri”).
Firmalar, müşteriden gelen talep üzerine ya da herhangi bir talep olmaksızın ürün
geliştirebilirler. Firmaların ürün geliştirme yaklaşımları, sistem isterlerinin oluşturulması
aşamasında müşteriyle kurulan iş birliğinin düzeyini de etkileyebilir. Firmaların müşterileriyle
106