Türkiye'de Yazılım Üreticilerinin Yetkinlik Düzeyi, Firmaların ve ...

2 Araştırma yöntemi
Firmalar, kâr elde edebilecekleri hizmet ve servislerin üretimi için gerekli olan
kaynaklardan oluşur [167, 233, 236]. En temel anlamda kaynaklar bir organizasyonun sahip
olduğu, kontrol edebildiği ve üretime girdi teşkil eden varlıkların tamamıdır [121]. Belirli bir
zaman dilimi içinde firmaya bağlı olan somut ve soyut varlıkların tümü kaynak olarak kabul
edilmektedir. Firma markası, teknoloji bilgisi, çalışanların yetenekleri, ticarî sözleşmeler,
makineler, süreçler ve sermaye gibi tüm somut ve soyut varlıklar, firmalar için birer kaynaktır
[309]. “Kaynaklara Dayalı İşletme (KDİ)“ teorisi olarak da bilinen bu yaklaşımda, bir firmanın
kaynakları, yetenekleri ve rekabet üstünlüğü arasında nedensellik ilişkisi mevcuttur [167, 233,
236]
Büyümenin iç ve dış olmak üzere iki önemli nedeni vardır. Firmaların içyapılarını
incelemeden dış etmenlerin etkisini anlamak oldukça zordur [211, 236]. Firmalar değer yaratan
ve nadir bulunan kritik kaynakları elde ederek kısa zamanda rekabet güçlerini arttırabilir [33,
211, 309]. Bununla birlikte elde edilen rekabet üstünlüğünün devamlı olabilmesi için, bu
kaynakların taklit edilemez ve yerine konulamaz olması gerekir [33, 211]. Firmalara rekabet
üstünlüğü sağlayacak kaynakların belirlenmesinde kullanılan KDİ modeli [33, 63, 309] ile
fiziksel kaynakların, örgütsel sermaye kaynaklarının ve insan kaynaklarının firma üzerindeki
etkileri kolaylıkla incelenebilir. Bilindiği üzere, fiziksel sermaye kaynakları firmaların üretim
alanlarını, araçlarını ve finansal durumlarını kapsarken; örgütsel sermaye kaynakları firma
yapılanmalarını, planlama, kontrol ve koordinasyon yeteneklerini ifade eder. İnsan kaynakları,
firma çalışanlarının yetenekleri ve tecrübelerine odaklanır [32]. İşletme süreçleri ise, bir
firmanın amacını yerine getirirken uyguladığı faaliyetleri tanımlar [248]. Kaynakların ve
yeteneklerin rekabet edilebilir bir düzeye getirilebilmeleri için firmaların işletme süreçlerini
etkin ve verimli kullanmaları gerekir [32, 248].
Bir firmada kaynakların bir görevi yerine getirme becerisi, o firmanın yeteneğini gösterir.
Bu yetenek, rekabet gücünün de temelidir. KDİ yaklaşımına göre, bir firmanın rekabet
üstünlüğünü devamlı kılabilmek için gerekli olan unsurların en başında teknolojik yetenekler yer
alır. Dolayısıyla teknolojik yeteneğin geliştirilmesi oldukça önemlidir. Girdilerin çıktılara
dönüştürülmesi esnasında etkin olabilme yeteneği olarak tanımlanan teknolojik yetenek [63,
266], bir organizasyonun fiziksel kaynaklarını, süreçlerini ve çalışanların bilgi ve tecrübesini
kapsar [63]. Teknoloji deneyimi, firmalar arasında eşit olarak paylaşılmaz. Yeni teknolojilerin
kazanılmasında yetenekli insan gücü ve doğru teknolojik yatırım şarttır. Geliştirme sürecindeki
araçlar, insan kaynakları, eğitimler, süreç tasarımları, ürün tasarımları, ürün kalitesindeki
iyileştirmeler, lisanslar, yeni ürün teknolojileri, yenilikçi ürünler ve temel araştırmalar
firmaların sahip oldukları teknoloji yetenekleri olarak sıralanabilir [175]. Patentler, teknoloji
bilgisi ve üretim yetenekleri firmalar için değerli ve rakipler tarafından taklit edilmesi zor
yeteneklerdir. Firmaların geliştirdiği teknolojiler, patent olarak kayıtlı olan model ve tasarımlar
ve kalite güvence belgeleri firmaların teknolojik yeterliliğini ölçmede kullanılmaktadır [177].
Bir firmanın teknoloji geliştirme yeteneği o firmanın yeni ürün geliştirme yeteneğiyle
ölçülür [265]. Firmaların teknoloji yetenekleri ile kârlılıkları arasında istatistiksel bir ilişkinin
kanıtını bulmak her zaman mümkün olmayabilir. Firmaların teknoloji yeteneklerini ölçmede
yaşanan zorluklar ve firma performanslarını etkileyen farklı etmenlerin mevcut olması bu
ilişkinin kurulamamasının en önemli iki nedenidir [265]. Örneğin firmaların teknolojik
yeteneğini veya yenilikçilik düzeyini ölçmede kullanılan Ar-Ge harcamaları bazı durumlarda
sıkıntı yaratabilir. Ar-Ge bölümleri olmayan küçük ölçekli firmalarda Ar-Ge faaliyetleri gerçek
değerini göstermeyebilir [273].
Bir firmanın büyüklüğü, belirsizlikleri yönetme ve yeni ürün geliştirme için gerekli
kaynakları sağlama yeteneğini belirler [259]. Rekabet üstünlüğü yaratmada insan kaynakları
gerekli olan ama çoğu zamanda yeterli olmayan bir unsurdur. Diğer bir deyişle, aynı özellikte
ve sayıda insan kaynaklarına sahip olan firmaların rekabet üstünlükleri birbirlerinden çok farklı
olabilir. Rekabet üstünlüğünün elde edilebilmesi için firmaların değer yaratabilecek bir dizi
kaynağı ve yeteneği bir arada tutabilmesi gerekir. “Dinamik Yetenek Yaklaşımı (DYY)”, bir
5