Türkiye'de Yazılım Üreticilerinin Yetkinlik Düzeyi, Firmaların ve ...

olarak, 1990’lı yıllarda yeni dalga çok uluslu firmalar İsrail’de yatırım yapmaya başlamış ve.
1991 yılında Microsoft Ar-Ge merkezini kurmuştur. Çok uluslu firmaları ülkeye çeken
unsurların başında yetişmiş insan gücü ve ümit vadeden yerli yazılım firmalarının varlığı
gelmektedir. Ayrıca, aynı yıllarda faaliyetlerini genişleten İsrail’li firmaların, yabancı
pazarlarda yer edinmeye başladığı da görülür [104].
1990’lı yılların başında devlet girişim sermaye fonu olan Yozma programı başlatılır. Daha
sonraları İsrailli yazılım firmaları girişim sermayesi sağlayan yabancı kuruluşlardan ve finansal
enstitülerden gelen destekleri de kullanmaya başlar [20]. 1990’lı yıllardan itibaren yazılım
sektöründe büyük ilerlemeler görülmeye başlanır. 1984 yılında sektörün satış geliri 370 milyon
dolar iken, ihracat rakamları beş milyon doların altındadır. 2004 yılına gelindiğinde toplam satış
gelirleri dört ve ihracat rakamları üç milyar dolar mertebesine yükselmiştir [49].
İsrail’in ihracat politikası Hindistan’a ve İrlanda’ya göre farklılık gösterir. Yenilikçi ürün
geliştirmeyi stratejisini izleyen İsrail bugün ‘Geliştirmeye Dayalı İhracat’ modelini en iyi
uygulayan ülke konumundadır [20].
12.2.2.2 İrlanda Yazılım Sektörünün Gelişimi
1950’li yılların son döneminde İrlanda, yabancı yatırımları ülkeye çekmeye yönelik bir
sanayileşme politikasını uygulaya başlar [255]. 1958 yılında, uluslararası ticaret engellerinin
azaltılmasına ve bir plan dâhilinde çok uluslu firmaların ülkeye gelmesine yönelik bir program
başlatılır. Çok uluslu firmalara verilen teşviklerden en önemlisi düşük kurumlar vergisi oranıdır.
İrlanda’nın uyguladığı KOBİ’ler için %25 ve diğer firmalar için %28 kurumlar vergisi oranları,
o tarihte AB ülkelerindeki en düşük vergi oranlarıdır [48,19]. İrlanda’nın 1973 yılında AB’ye
katılımından sonra, küresel yazılım firmalarına verilen teşviklerde artış görülür [80, 284]. O
yıllarda ülke üç önemli avantaja sahiptir: Yüksek mali teşviklere sahip olma, eğitimli kişilere
düşük fırsat maliyetleriyle erişme ve AB pazarına yakın olma.
1970 ile 1980 yılları arasında ülkede faaliyete geçen bilgisayar ve haberleşme firmaları
kısmi montaj ve paketleme işlerine odaklanmıştır. Bu dönemde yazılım faaliyetleri oldukça
sınırlı olup çok uluslu firmalar ancak katma değeri düşük olan işleri ülkede yaptırmaktadır
[104]. 1980’li yılların başında ülkeye giriş yapan küresel bilişim firmaları Avrupa pazarı için
yazılım hizmeti vermeyi amaçlamaktadır [80, 284]. 1980’li yılların ortalarında Microsoft,
Oracle ve Lotus gibi büyük yazılım firmaları Avrupa pazarına yakın olabilmek amacıyla ülkede
üretim ve satış faaliyetlerini yürütebilecekleri bir merkez açmıştır. Ülkeye giriş yapan bu
firmalar, nispeten daha az bilgi ve tecrübe gerektiren, uygulamaları yerelleştirme (localization),
üretim ve dağıtım gibi faaliyetlere odaklanmıştır. Örneğin, Microsoft’un Dublin’deki
merkezinde 100’den fazla ürünün 27 dile uyarlanması ve desteği için yaklaşık 1000 adet kişi
çalışmaktadır [255].
Çok uluslu firmalar faaliyete geçtikten sonra İrlanda bilişim sektörünün büyümeye
başladığı görülür. 1990’lı yıllarda ülkeye yeni giriş yapan yabancı firmalar daha geniş bir
alanda faaliyet göstererek, İrlanda ekonomisi üzerindeki etkilerini arttırmaya başlamıştır [104].
1998 yılında yazılım sektörünün yapılanmasına bakıldığında çok uluslu firmaların tüm sektör
çalışanlarının %57,2’sini çalıştırdıkları, toplam satış gelirlerinin %86,3’üne ve toplam ihracatın
%90,3’üne sahip oldukları görülür [255]. 2001 yılı ihracat rakamlarına bakıldığında ise toplam
yazılım ihracatının yaklaşık %46’sının Microsoft firmasına ait olduğu görülmektedir. Yine 2002
yılında toplam satış gelirleri 13,9 milyar dolara yükselir. Çok uluslu firmaların toplam satış
gelirleri içindeki oranı %88,5’dir. Bu firmalar sektör çalışanlarının %54,8’ine istihdam
sağlamaktadır [21]. İhracatın %82,3’ünün çok uluslu firmalar tarafından yapıldığı 2003 yılında,
toplam ihracat hacmi 8,5 milyar’a ulaşmıştır [193].
1960 ile 1970 arasında sektöre giriş yapan birkaç yerli yazılım firması olsa bile, İrlanda
yerli yazılım sektörü 1990’lu yıllarda gelişmeye başlamıştır [104]. Çok uluslu firmalar yerli
yazılım firmalarının doğmasına olumlu yönde katkı sağlamıştır. Yazılım firmaları faaliyetlerine
ya çok uluslu bilişim firmalarının bir yan kuruluşu ya da sektör dışındaki kuruluşlara yazılım
233