Türkiye'de Yazılım Üreticilerinin Yetkinlik Düzeyi, Firmaların ve ...

15 Sonuç
Bu çalışmada yazılım geliştiren organizasyonların işletme yetkinlik düzeyi, işletmelerin ve
dolayısıyla sektörün rekabet gücünü etkileyen iç dinamikler ve dış çevre faktörleri çerçevesinde
incelenmiştir. Burada yazılım geliştiren organizasyondan kastedilen, salt yazılım ürünü geliştiren
ya da ana ürünün yahut sistemin parçası olarak yazılım geliştiren firmalardır. Bilişim sektöründe
yazılım geliştirmeyen, başka firmaların geliştirdiği ürünlerin satışını yapan, BİT altyapı hizmeti
veren firmalar, bu çalışmaya dâhil edilmemiştir.
Yürütülen ön çalışma sonrasında bilişim sektöründe yazılım geliştiren yaklaşık 1.603 adet
firma olduğu tespit edilmiş, katmanlı rassal örneklem seçme yöntemiyle 439 adet firma
belirlenmiştir. Çalışmanın başında işletme yetkinlik düzeyi kavramsal modeli oluşturulmuş; bu
model ayrıştırılarak işlevsel metrikler ve bu metrikleri elde etmede kullanılacak sorular
hazırlanmıştır. Sektörün işletme yetkinlik düzeyini belirleyebilmek amacıyla, örneklemdeki
firmalar üzerinde bir çalışma yürütülmüştür. Firmalardan toplanan bilgiler kodlanarak “SPSS” ve
“Excel” araçlarına aktarılmış, istatistiksel analizler bu araçlar yardımıyla gerçekleştirilmiştir.
İşletme yetkinlik modelinde, dört temel yetkinlik düzeyinin etkisi görülür. Bilişim
firmalarının yetkinlik düzeyi, finansal, pazarlama, kurumsal süreç uygulama, yenilikçilik ve
öğrenme yetkinlik düzeylerinin birlikte değerlendirilmesiyle belirlenir. Bu çerçevede yazılım
geliştiren firmaların yetkinlik düzeyi, ciro ve ihracat rakamlarından pazarlama ve örgütlenme
yaklaşımlarına; ürün geliştirme süreçlerini uygulama biçimlerinden teknoloji geliştirme
yetkinliğine kadar geniş bir perspektiften değerlendirilmiştir.
Çalışmanın ilk bölümünde bilişim firmalarının genel özellikleri incelenmiştir. Buna göre,
yazılım geliştirme faaliyeti ile uğraşan firmaların %97’si yerli sermaye ile kurulan firmalar olup,
%69’u beş yıldan uzun bir süre sektörde faaliyet göstermektedir. Firmaların neredeyse yarısı
imalat, otomasyon ve yönetim sistemleri, %30’u telekomünikasyon, %27’si elektrik ve elektronik,
%24’ü finans, bankacılık ve sigorta ve %20’si taşıma lojistik ve tekstil alanında faaliyet
göstermektedir.
Firmaların büyük bir kısmı müşteri talebine göre yazılım geliştirirken, firmaların yarısı hem
müşteriden gelen talebe göre hem de belli bir müşteri olmaksızın genel uygulamalar kapsamında
ürün geliştirmektedir. Sektörün ancak %19’u belli bir müşteriye bağlı kalmadan, genel amaçlı
ürün geliştirmeyi tercih etmektedir.
Çalışmanın ikinci bölümünde firmaların finansal, pazarlama, kurumsal süreç uygulama,
yenilikçilik ve öğrenme yetkinlik düzeyleri ayrıntılı bir şekilde incelenmiştir. Bu inceleme
sonunda sektörün işleyişine ilişkin önemli bilgiler elde edilmiş ve bu bilgiler çalışmanın üçüncü
bölümündeki ulusal rekabet üstünlüğü modelinde kullanılmıştır. Firma yetkinliğinin
belirlenmesinde etkili olan faktörler aşağıda kısaca değinilmiştir.
Bilişim sektörünün %97’sini KOBİ’ler oluşturmaktadır. Sektör daha çok iç piyasalardan
gelen müşteri talebine göre ürün geliştirmekte ya da çözüm üretmektedir. Firmaların ciro
rakamları arasında büyük farklılıklar mevcuttur. Sektörde finansal büyüklük bakımından az sayıda
büyük ölçekli firmalar olduğu kadar, çok sayıda küçük ölçekli firmalar da mevcuttur. Öyle ki,
firmaların dört yıllık ortalama ciro değerleri toplamının yaklaşık %30’unun tek bir firma ve
yaklaşık %90’ının ise on adet firma tarafından belirlendiği ortaya çıkmıştır. Benzer durum,
teknoloji satış ve ihracat rakamları için de geçerlidir.
Firmaların yaklaşık %30’u ihracat yapmaktadır. İhracat yapan firma sayısı çok az olmasa
bile, sektörün yazılım geliştirmeden elde ettiği toplam ihracat geliri oldukça düşüktür. Bunun
nedeni ise, ihracat değerlerinin kümülatif toplamın %90’ının altı firma tarafından paylaşılmasıdır.
Bu, altı firma dışında kalan diğer firmalarda ihracat rakamlarının çok düşük olduğu anlamına
gelir.
314