Türkiye'de Yazılım Üreticilerinin Yetkinlik Düzeyi, Firmaların ve ...

desteklerin daha etkin kullanılabilmesi, bunların yaygınlaştırılmasıyla mümkün olabilir.
Hâlihazırda bu kapsamda Ar-Ge ve yenilik günleri düzenlenmekte, teşviklerle ilgili ülke çapında
bir farkındalık yaratılmaya çalışılmaktadır.
Bilgi birikimi yaparak öğrenme sürecinin bir kazanımıdır [22]. Bilişim alanında bilgi
birikimine sahip olabilmek için, bu alanda daha fazla Ar-Ge faaliyetinin yürütülmesi gerekir.
Gerçek anlamda bilgi toplumuna geçiş Ar-Ge kültürünün tüm topluma yayılmasıyla mümkün
olabilir. Bu, zor ama getirisi yüksek bir süreçtir.
Ar-Ge sektöründeki beşeri sermayenin yaratacağı teknolojik gelişmelerin tamamen
içselleştirilememesi ve dağılma etkisiyle yayılması büyümeyi tetikler. Diğer taraftan, bilgi tam
olarak kamu malı niteliği de taşımamaktadır[254, 90]. Firmalar rekabet güçlerini ellerinde
tutabilecekleri teknolojik gelişmeleri koruma altına alabilirler. Bu nedenle, Ar-Ge çalışmaları
sonunda firmaların patent, marka, faydalı model ve endüstriyel tasarım gibi tescillerden birini
alması gerekir. Analiz sonuçlarına göre, yazılım geliştiren firmaların %17’si patent, marka,
faydalı model ve endüstriyel tasarım tesciline sahiptir. Diğer taraftan, firmaların %7’si bu
tescilleri teknoloji satışında kullanmaktadır. Bilişim sektöründe rekabet üstünlüğünün
oluşabilmesi için geliştirilen ürünlerin fikri ve sınaî haklar ile koruma altına alınması gerekir.
Sektörde patent, marka ve faydalı model gibi başvurular desteklenmektedir. Tescil
sayılarındaki bu düşüklüğün ana nedeni olarak firmaların yenilikçi ürün geliştirmeye tam
odaklanamaması, fikri ve sınaî hakları elde etme konusundaki isteksizlik gösterilebilir. Bazı
firmalar yenilikçi ürünlere sahip olsa bile, bunları tescil ettirmede isteksiz davranırlar. Bilgi ve
insan kaynağı eksikliği ve bürokratik engeller firmaları bu tür işlemleri başlatmaktan alıkoyar.
Romer’ın teknolojik gelişme modelinde, girişimciler yeni bir bilgiyi, piyasa değeri olabilecek
bir malın üretiminde kullanmaktadır [254, 23].
Buna göre bir bilimsel faaliyet sonunda ortaya çıkan teknolojik gelişmenin (bir fikrin ya da
patent tescili yapılmış bir ürünün) piyasaya sunulabilir, firmaya kâr getirebilir hale
dönüştürülmesi gerekir. Bilimsel araştırmalar sonunda elde edilen bilgi ya da ürün ticarî bir ürüne
dönüştürülemediği, özerk bilimsel buluşlar olarak kaldığı sürece ekonomik büyüme üzerinde bir
etkisi olamaz [23, 90]. Bilişim sektöründe Ar-Ge faaliyetleriyle uğraşan firmaların belki de en
önemli sorunu budur.
Araştırma sonuçları, lisanslama ya da “know-how” transferi yoluyla teknoloji satışı yapan
firmalar ile diğerleri arasında ortalama ciro değerleri bakımından fark olduğunu gösterir. Burada
dikkat edilmesi gereken husus, bu yolla teknoloji satışı yapan firmaların oranı sadece %24’dir.
Yine, firmaların patent/marka/faydalı model/endüstriyel tasarım tescili sayıları ile ortalama
teknoloji satış değerleri arasında anlamlı bir ilişki kurulamadığını göstermektedir. Diğer bir
deyişle, sektörde teknolojik gelişmelerin piyasa değeri olan bir mala dönüştürülmesinde önemli
bir sıkıntı yaşanmaktadır. Bu, geliştirilen ürünlerin ticaretleştirilmesi sürecinde firmaların ciddi
bir bilgi ve danışmanlık desteğine ihtiyaç duyduğunu gösterir. Müşteriden gelen talep üzerine
proje geliştiren firmalar, müşteriye özel ürünlere odaklanırlar. Bunların paketlenmiş genel amaçlı
ürünlere dönüştürülebilmesi için farklı nitelikte bir bilgiye ihtiyaç duyulmaktadır. Bir araştırma
sonunda oluşturulan laboratuar prototipinin satılabilir bir ürüne dönüştürülmesi ise başı başına bir
iştir. Burada teknik bilginin dışında yeniden kullanılabilirlik, bakım kolaylığı, paketleme,
uyumluluk, güvenilirlik ve pazarlanabilirlik gibi unsurlar ön plana çıkmaktadır. Bu aşamada
klasik yazılım geliştirme yaşam döngüsü modellerinin dışında, farklı ürün geliştirme stratejilerinin
oluşturulması gerekir.
Yenilikçilik özelliği olan ürünlerin geliştirilebilmesi için, Ar-Ge ve sınaî mülkiyet hakları
desteği dışında farklı destek programlarına ihtiyaç duyulmaktadır. İhtiyaç duyulan destek
programları firmalara finansal kaynak sağlamanın çok ötesinde, bilgi ve danışmanlık hizmeti
303