uluslararası kurban sempozyumu

102
İbadetlerin Hikmeti
ULUSLARARASI KURBAN SEMPOZYUMU
İbadetlerde üç şey aranır: İllet, maslahat, hikmet.
İlletler ibadetlerin sebepleri, maslahatlar yararları,
hikmetler gayeleriyle ilişkilidir.
Hikmetsiz ibadet olmaz, zira:
1. Allah abesle iştigal etmez. Kur’an bu meyanda
şöyle der: “Yoksa Bizim sizi anlam ve amaçtan
yoksun olarak yarattığımızı mı sanıyorsunuz?
23:115) Abesin Kur’an’da bir karşılığı da
“batıl”dır. “Onlar göklerin ve yerin yaratılışı
üzerinde düşünürler ve derler ki: Rabbimiz
sen bütün bunları anlamsız ve amaçsız yaratmadın”.
O her şeyi “hak ile” (bi’l-hakk) yaratmıştır.
Bir şeyi hak ile yaratmak, bir anlam ve
amaca mebni olarak yaratmaktır.
2. İbadetleri ibadet yapan niyetlerdir. Niyet,
bir bilinçlilik halidir. Dolayısıyla niyet, ibadete
amaçlılık ve anlamlılık katar. Anlamsızlığın
ve amaçsızlığın olduğu yerde niyetten söz edilemez.
Bu, Kurban ibadeti için de geçerlidir.
Niyet bir ibadetin “aksa’l-ğaye”sini gösterir.
Hikmetler bazen illetlerle, bazen de maslahatlarla
karıştırılır. Oysaki hikmetler gayelerle
alakalıdır. Zira hikmet “muhakeme” yoluyla
“ihkam etmek” (bağlamak) veya “hüküm
vermek”tir. Peygamberlere kitap ve hikmet
Kurbanın
Hikmeti
Mustafa İSLAMOĞLU
Araştırmacı / Yazar
verildiğini söyleyen ayetlere yönelik istikrai bir
okuma, bizi “kitabı hayata dökecek bir muhakeme”
tanımına ulaştırır. Bir ibadetin hikmeti,
onu bir yere “bağlamak”tır. Yani, onun anlam
ve amacını keşfetmektir. Onun, insanın “ma
hulika leh”ini gerçekleştirmede oynadığı rolü
tesbit etmektir. Belki onunla insanın nereye
“bağlandığını” (ihkam) veya onun insanı nereye
bağladığını tesbit etmektir.
İbadetlerin hikmeti bazen onları emreden
nasların açık ve zımni delaletleri ve hal karineleri
yoluyla, bazen de muhakeme ve tüme
varım yoluyla bilinebilir.