uluslararası kurban sempozyumu

78
ULUSLARARASI KURBAN SEMPOZYUMU
mahalle camisindeki görevli imam efendinin
şahsi görüşleri belki de ilahiyatçılar tarafından
teferruatlı bir şekilde ele alınabilir. Ama
ülkemizde diğer ritüellerde olduğu gibi, bu
meselenin de sosyal, antropolojik yönü hep
ihmal edilegelmiştir. Bu konuda belki de en
fazla yapılan yorum, kurban etinin fakirlere
dağıtılması meselesinden öteye gidememektedir.
Allah’ın kurban kesilmesinden muradı
sadece fakirlerin en azından senede bir gün et
yiyebilmeleri midir? Her sene hacca gidileceğine
veya kurban kesileceğine fakirlere yardım
etmek, öğrencilere burs vermek daha evla mıdır?
Şeklinde uzayıp giden sorular aslında bu
ülkede periyodik olarak İslâm’ın meşruiyetini
sorgulamaya dönüşmekte ve inanılmaz bir
biçimde İspanya’da her yıl boğa güreşi mevsimi
yaklaştığında ortaya çıkan tartışmalara
benzemektedir. İspanya’da kendilerini ‘ilerici,
modern ve aydın’ olarak gören bir kesim, geleneksel
boğa güreşlerine “Bizi modern dünyadan
geri bırakıyor.” diye itiraz etmekte, gelenekçi
kesim ise boğa güreşinin asırlardan beri
süregelen ve “İspanyol kültürü”nün ayrılmaz
bir parçası olduğunu ileri sürerek bu tartışmalara
karşı çıkmaktadır.
Ülkemizde kurban kesimleri için ne yazık ki
özel mekânlar inşa edilmeye ve sanki utanılacak
bir şey yapılıyormuşçasına gözlerden uzak
yerler tercih edilmeye başlanmıştır. Kurban
kesilirken akan kanın toplumsal şiddeti bir
ölçü de olsa dizginleyebileceği hep göz ardı
edilmektedir.
Toplumsal şiddetin kaynağı ise insanoğlunun
en temel özelliklerinden birisi olan taklit
etme yeteneğidir. İnsan, ancak kendisine
model olarak sunulan örnekleri taklit ederek
toplum içerisinde yer alabilir. Taklit etme ise
iki kişinin birbirine benzemesi ve nihayetinde
aynı şeylere karşı arzu duymasına yol açar.
Çocuk yuvalarında sıklıkla görülebilecek bu
olay, herhangi bir oyuncakla ilgilenen bir çocuğun
bir başkası tarafından taklit edilerek aynı
oyuncağa arzu duyması şeklinde cereyan eder.
Roman yazarlarının en fazla işlediği konulardan
birinin aşk üçgeni olması da tamamen
bir hayal mahsulü değil, toplumda meydana
gelen ve çoğu zaman açığa çıkamayan gizli
düşmanlıkların varlığının bir yansımasıdır.
Çitin öbür tarafındaki komşunun bahçesinin her
zaman daha yeşil olduğu da unutulmazsa, aşk
da zaten hep başkasının gözüyle takdir etmenin
bir neticesidir. Madem toplumda böylesine
gerilimli bir ortam mevcuttur ve toplumun
barışa ihtiyacı vardır; o zaman kalabalıkların
çoğu zaman olduğu gibi, suçsuz fakat daha da
önemlisi, öç alamayacak bir kurbanı seçerek
linç etmesiyle gerilim bir anda sona erer ve
tekrar eski barışçı duruma geri dönülür. Nitekim,
Aztek Medeniyeti’nde insanların tanrılara
kurban edilmeleri de, bir şekilde tehdit
altındaki toplumsal barışın yeniden restore
edilmesini sağlamaktadır. Zaten Habil ile Kabil
arasındaki şiddetin sebebi de önce birbirlerini
taklit ederek Tanrı’ya hediye sunmaları
ve sonra Habil’in sunusunun daha değerli görülmesi
değil midir? Hz. Yusuf da sadece kıskançlıktan
ötürü, bizzat kendi kardeşlerinin
toplumsal şiddetine maruz kalmamış mıdır?
Musevilik de Mısırlıların toplumsal şiddetlerine
hedef olmuş ve neticesinde mağdur duruma
düşmüş Yahudilerin inancı değil midir?
Hıristiyanlara göre de Hz. İsa toplumunun
hatta tüm insanlığın günahlarına kefaret olması
için ‘Tanrı’nın Kuzusu’ olarak çarmıha
gerilmemiş midir? Kurban, toplumsal şiddetin
bir semptomu ve ‘ilginç bir şekilde’ şiddetten
kaçınmanın ve onu gizlemenin bir aracıdır.
Kurbanın bir ritüel dahilinde öldürülmesi
toplumsal şiddeti hem frenler, hem de karşı
bir şiddetle yok eder.
Modern insanın yeni edindiği huylardan birisi
de ‘politically correct’ olmaya çalışmanın
bir neticesi olarak, kurbanlara acıma duygusudur.
Bu kurban veya mağdurlar, bazen
toplumdaki alt tabakalara mensup gruplar