uluslararası kurban sempozyumu

İslâm’da Kurban Hadisesi Beşeri Düşünceyi Nereye Çağırır?
İslâm’da Kurban Hadisesi
Beşeri Düşünceyi
Nereye Çağırır?
Tarihte iz bırakmış kültürlerdeki kurban
fenomenini açıklamaya çalışan
teoriler, İslâm’da kurban fenomenini
anlamlandırma noktasında bize felsefi bir destek
sunamamaktadırlar. Sözgelimi, hukuk sisteminin
hakim olmadığı toplumlarda insanlar
arası şiddeti ve intikam duygusunu pratik açıdan
tatmin ederek engellemeye çalışan kurban
fenomeni ‘ikame’ (substitution) teorisi ile
kısmen açıklanabilir. Kimi dini toplulukların
kızdırdıkları tanrılara kurban sunmaları, antropomorfik
teolojik inançlar açısından profan
(kutsal dışı) alandan kutsal alana geçişi sağlaması
bağlamında anlamlı olabilir.
Bu tür yaklaşımlarda ortak olan nokta, karşı
konamaz ya da sonu gelmez bir potansiyel
şiddet durumu karşısında -insanlarla insanlar
ya da insanlarla tanrılar arasında- yine
şiddete (kurban sunma) başvurarak, bir tür
barış ya da diyalogun sürdürülmesi çağrısının
yapılmasıdır. 1 Tarladaki ürünü Tanrı’nın
bollaştırmasını sağlamanın bir aracı veya elde
edilen hasatın bir vergisi olarak kurban, yine
insanlarla Tanrılar arasında bir tür diyalog ve
barış tarzıdır. Ne var ki, bu diyalog veya barış
tarzı kendi içinde, kurban ekonomisinin temel
mantığını barındırır ve az bir fidye ya da çaba
Doç. Dr. Burhanettin TATAR
19 Mayıs Üniversitesi İlahiyat Fakültesi
karşılığında en yüksek verimin ya da sonucun
alınmasını amaçlar.
Bu kurban şekilleri, insanın kendi zamansalmekansâl
çevresiyle olabildiğince uyum
içinde yaşayabilmesi için icra edilmiş görünmekte
ve insanın ölüm sonrasına dair her
hangi bir varoluşsal-entelektüel kaygısına atıf
yapmamaktadır. 2 Aksine kurban edilen şeylerin
ya da varlıkların, bir tür dönüşüm netice-
97