uluslararası kurban sempozyumu

Din ve Dindarlık Tartışmları Arasında Kurban
Türk İslâm’ı kuramında, kurbana ayrılan
yer azımsanmayacak miktardadır. İslâm öncesi
Türk inanışında, ataların ve kutsanan
kişilerin mezarı başında icra edilen kurban
ritüelinin benzeri günümüzde de olumlanmaktadır.
Türbe ziyaretleri ve o ziyaretlere
adanan kurbanlar topluma hoş gösterilmekte,
o mekânlarda kolay kurban kesme imkânları
sunulmaktadır. Her vesile ile o gibi yerlerde
yapılacak ibadetlerin ne kadar değerli olduğu
hakkında yapılan yorumlar milletin zihnine
nakşedilmeye çalışılmaktadır.
Ülkemizin kültürel yapısında önemli bir yer
tutan Alevilik, İslâm’ın muhtelif uygulamalarına
farklı yorum getiren yapısı ile dikkat çekmektedir.
Bunların içinde en çok kurban öne
çıkar. Sünni Müslümanlarla birlikte Kurban
bayramı kutlamaya ve kurban kesmeye katılmakla
birlikte, Muharrem ayında tuttukları
on iki günlük oruçtan sonra yine kurban kesmektedirler.
Değişik zamanlarda yaşadıkları
yerlerin çevresinde yatır ve türbesi bulunan ve
değer atfedilen ermiş, pir, şıh ve abdallar için
horoz veya küçükbaş hayvan kurban etmekte,
etini o civarda yaşayanlarla birlikte orada yemektedirler.
Yılın belli bir zamanında Hacı
Bektaş-ı Veli’nin türbesi ziyaret edilmekte,
muhtelif dini törenlerle birlikte kurban kesilmektedir.
Yine türbelere horoz veya küçükbaş
hayvan adanmak suretiyle, türbe başında ya dilekte
bulunmak ya da gerçekleşen dilekleri için
teşekkür etmek kastıyla kurban kesmektedirler.
Türbenin başına gitme imkânı bulamayanlar, o
türbeye adadıkları hayvanı uygun bir yerde keserek
adaklarını yerine getirebilmektedirler. 11
Adet ve Alışkanlıklar
Çerçevesinde Kurban
Aslında dinin tabiatında din mensubunun süregiden
geleneklere karşı sorgulayıcı olması,
bu geleneklerin insan bilincini rutinleştirilmiş
davranışlar ağı içinde uyutuyor olabileceği ihtimaline
açıklık vardır. Zira insan, alışan bir
varlık olması itibariyle bir süre sonra bilinç
yerini alışkanlıklara bırakır. Bu alışkanlıklar
belli bir zaman aşımından ve toplum tarafından
kabul görmesinden sonra adet ve gelenek
halini alır. Tabi bu adet ve gelenek oluşurken
işin özünden muhtelif kaymalar ve bozulmalar
oluşmaktadır.
Türk toplumu, özellikle kurban gibi özel
önem atfettiği ibadetleree (özünü korumakla
birlikte), kimi adetler marifetiyle farklı detaylar
ilave etmiştir. Alışkanlık hâline gelmiş bir
kurbanı ibadetini bekleyen en ciddi olumsuzluk
bu ibadet vesilesiyle yaşanan yoğun manevi
havanın dağılması, yerini görevini yapan
duygusuz bir görevlinin hayvan kesmesi haline
terk etmesidir. Hâlbuki kurban hissederek
uygulanması gereken bir ibadettir. Yoksa bu
ibadet, kurban edilecek bir hayvanın bedelini
karşılama ritüeli değildir.
Hayvanın kanını kutsal sayarak onu, kurban
sahibinin anlına sürmek başka kültürlerden
geçen adetlerdir. Kesilen hayvanın kanını,
açılmış bir çukura akıtmanın nedeni olarak
bazı yörelerde rastlanılan kurban kanının kutsallığından
dolayı ayakaltında bırakmamaktan
değil, çevre temizliğine hassasiyet göstermektendir.
Yine kurbanın, sırat köprüsünde
sahibini karşıya geçirecek biniti olarak telakki,
edilmesi İslâmi kayıtlarımızda yeri olmayan
halk inanışlarıdır. Kurbanlık hayvanın süslenmesi,
kınalanması, taranması gibi uygulamalar
dini değeri, olan davranışlar değildir. İslâm
kurbanlık hayvana kutsallık atfetmez. Daha
doğrusu İslâm mala, mülke, eşyaya, hayvana
vs. kutsallık, uğur veya uğursuzluk da atfetmez.
Kutsal olan ibadetin kendisidir.
Her Kurban Bayramında Kurbanı
Kendine Talep Eden Medya
Her kurban bayramı öncesinde Türkiye, kurbanın
içerdiği derin felsefe önemsenmeden,
bazı televizyonların/gazetelerin ısmarlama din
161