uluslararası kurban sempozyumu
uluslararası kurban sempozyumu
uluslararası kurban sempozyumu
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
Kurbanın Antropolojik Bir Değerlendirmesi<br />
Kurbanın Antropolojik<br />
Bir Değerlendirmesi<br />
Özellikle 11 Eylül olaylarından sonra<br />
dinler ile şiddet arasındaki ilişki ile<br />
İsrail-Filistin anlaşmazlığında zaman<br />
zaman görülen intihar bombacılığı eylemleri zaten<br />
çok daha önce <strong>kurban</strong> konusunu ele alan bazı<br />
araştırmalarda olduğu gibi, Batı dünyasında ilgi<br />
çekmeye başlamıştır. 1 Hatta bu araştırmalarda<br />
elde edilen sonuçlar, “Aydınlanma felsefesinin<br />
son çırpınışları mı?” sorusunu akla getirmektedir.<br />
Zira Emile Durkheim ile başlayan,<br />
Marcel Mauss ve George Bataille ile devam<br />
eden Collège de Sociologie akımı toplumların<br />
varlık nedenini din ile açıklamaya çalışmış;<br />
dinin merkezine de ‘kutsal’ı koymuşlardı.<br />
Kurbanın kaynağı ve işlevleri hakkında antropoloji<br />
alanındaki teoriler ‘hediye’; tabiat üstü<br />
varlıklara sunulan ve onların memnuniyetini<br />
kazanmak veya gazaplarından sakınmak<br />
için sunulan <strong>kurban</strong>lar 2 ‘tazim’; tabiat üstü<br />
varlıklara hürmet etmek için sunulan <strong>kurban</strong>lar<br />
3 ‘feragat’, sahip olunan bir şeyi tabiat<br />
üstü varlıklar için feda etme amaçlı <strong>kurban</strong>lar<br />
4 ‘grup yemeği’, toplumun ilâhlaştırdığı<br />
hayvanlardan birini öldürmek ve etinin topluca<br />
yenildiği <strong>kurban</strong>lar 5 ; bu dünya ile öbür<br />
dünya arasında ‘irtibat’ sağlayan <strong>kurban</strong>lar 6 ve<br />
<strong>kurban</strong> ibadeti vasıtasıyla toplumda var olan<br />
şiddetin ortadan kaldırılmasına yönelik <strong>kurban</strong>lar<br />
7 . İlgili teorilerde bu çeşitlerin birbirinden<br />
türediği veya zamanla birinden diğerine<br />
geçiş olduğu varsayılmıştır 8 . Elbette ‘<strong>kurban</strong>’<br />
Doç. Dr. Ali Murat YEL<br />
Fatih Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi<br />
ve ‘şiddet’ eşanlamlı kavramlar değildir; ama<br />
pek çok dindeki <strong>kurban</strong> ibadeti kanla birlikte<br />
şiddeti de beraberinde getirmektedir. Belki de<br />
insan “aslının yerine ikame” ettiği bir <strong>kurban</strong><br />
aracılığıyla hata ve günahlarından kurtulabilmesine<br />
ihtiyaç duymakta ve ‘fiziki’ olarak bu<br />
dünyada yaşamakta iken ölüm ile ‘metafizik’<br />
bir varlığa dönüşmektedir.<br />
Antropologlar, Batı-dışı toplumları araştırırken<br />
karşılaştıkları ‘hediye’ ve ‘potlaç’ kavramları ile<br />
o toplulukları anlamaya ve genel bir toplum<br />
modeli oluşturmaya çalışmışlardır. Bu konuda<br />
Marcel Mauss’un Le Donne (The Gift - Hediye)<br />
kitabı o kadar etkili olmuştur ki artık, ondan<br />
sonra gelenler toplum modellerini bu temele<br />
dayandırmışlardır. Meselâ, Kuzey Batı Amerikan<br />
Kızılderilileri arasındaki ‘potlaç’ törenleri<br />
75
Change language