uluslararası kurban sempozyumu

188
ULUSLARARASI KURBAN SEMPOZYUMU
sevebilirim?”dir. Moda tabirle, “Ötekini nasıl
sevebilirim?” Bu sorunun cevabını arıyor.
Modern iktisatın köşe taşı kabul edilen, ‘Ulusların
Zenginliği’ adlı kitabında bu soruya şöyle
cevap verir: kendimi sevebilirsem, ötekini
de sevebilirim. Yani ne kadar bencil olursam
ve hırslı olursam, ötekine o kadar faydam dokunur.
Bu fikriyat, sınırsız mal biriktirme fikrinin
temeli olmuştur. Daha doğrusu bu fikir,
sınırsız mal biriktirme sistemini meşrulaştırmıştır.
Aksi takdirde sınırsız mal biriktirme
ve bu hırsın toplumun temel taşını oluşturma
durumu meydana gelmezdi. Bunu bir fikir
olarak topluma yayan insanlar, bir taife olarak
gördüğümüz reklâmcılardır. Reklâmcılık,
fizik kadar tahripkârdır. Reklâmcılık, insanların
ihtiyaçlarının ötesini istetme sanatıdır. Bir
yönüyle çok basit görünür. Bir ürün yapıyorsunuz
ve yaptığınız ürünü insanlara tanıtıyorsunuz.
Ama reklâmcılık basit bir dönüşüm
aracı değildir. Reklâmcılık iki önemli dönüşümü
sağlar: birincisi insanların değer sistemiyle
oynar ve onlara farklı bir değer sistemi yükler.
İkincisi, ayakların altındaki gerçeklik zeminini
dönüştürür ve insanlar, farklı bir gerçeklik
ile muhatap olmaya başlarlar.
Somutlaştırırsak, şöyle bir reklâm görebilirsiniz.
“Mercedes, itibarınızdır.” Ya da başka
bir marka, önemli değil. Doğal bir Müslüman
için itibarın ölçüsü nedir, ne olmalıdır?
Önce iman, sonra da takvadır. Bunun anlamı
Allah’tan en çok korkan en itibarlıdır. En çok
İbrahim’e benzeyen en itibarlıdır. Allah’a olan
aşkı nedeniyle, oğlunu kurban etmeyi göze
alıp aradan her şeyi çıkaran insana ne kadar
benzerseniz o kadar itibarlı olursunuz. Ama
bir reklâm senaristi diyor ki, bu kadar zahmete
gerek yok. Bir eşyanın olması itibarınız için
yeterli. Bu itibar, Budist, Hıristiyan, Musevi
için de aynı. Değer sisteminizin yerini, bambaşka
bir değer sistemi alıyor. Meselâ ben size
bir reklâm yazsam ve desem ki, en iyi geğirten
meyan kökü suyu. Bunu alır mısınız? Bunun
adı Coca Cola’dır. Ama koka kola kendini nasıl
sunuyor? Meyan kökü suyu olarak sunmuyor.
Hayatın tadı olarak sunuyor. Bir başka bir
değer sistemi sunuyor. Yukarıdan aşağıya lık
lık lık akarken, siz o hayat tarzını da oğlanlı
kızlı paylaşıyorsunuz. Pepsi nedir, yeni neslin
tercihi; Pepsi içmiyorsanız biraz geri kafalısınız,
çağdaş değilsiniz. “No Cola Turka No
İftar.” Neden, ben, Cola Turka olmadan, iftar
edemez miyim. O da bir başka yerden tutuyor.
Ayağınızın altındaki gerçekliği kaldırıp
başka bir gerçekliği oraya koyuyor. Sabun,
temizleyen bir araçtır. En iyisini iki liraya satın
alırsınız. Ama sabun satıcıları, araya başka
şeyler katarak ve güzelleştirir diyerek, size onu
10-20-30-100 liraya satabilirler. Siz, orada bir
sabun satın almazsınız, bir vaat satın alırsınız.
Güzellik vaadi. Erkekler de farklı değil. Onlar
da aynı şeyi yapıyorlar.
Şimdi diyeceksiniz ki, insanlar aptal mı? Estağfirullah,
kimse tek tek aptal değildir. Ama
insan, kolektif aptallığa can atan bir varlıktır.
Topluca aldanmayı severiz. Reklâmcılar da
bunu çok iyi bilirler, ortaya böyle bir kapitalist
sistem çıkar. İktisat tahsil edenler, ilk derslerinde
şöyle bir tanımla karşılaşırlar: ekonomi,
sınırsız insan ihtiyaçlarını, sınırlı kaynaklarla
optimum düzeyde karşılamaya çalışan ilmin
adıdır. İki sorun var: ihtiyaçlar sınırsızdır,
kaynaklar sınırlıdır. Bunda, şimdilik bir sorun
yok. Dedem, 40 yıl önce vefat etti. Şimdi mezarından
gelse de bana ne öğrettiğimi sorsa,
bastonuyla kafamı yarar. Der ki, ne demek
kaynaklar sınırlıdır. İşte, Allah bir sürü nimet
vermiş. Ne demek ihtiyaçlar sınırsızdır. Ne
ihtiyacın var sınırsız olacak? İhtiyaçların bir
elin parmaklarını geçmez. Hayır, bu kapitalist
sistemde, ihtiyaç dediğimiz şey, isteklerdir,
iştihalardır, arzulardır, şehvetlerdir. Bütün
bunlar, reklâm gibi yöntemlerle birer ihtiyaç
haline getiriliyor. Onun için sonsuz kazanç,
satış, üretim, imkân dahiline giriyor.