uluslararası kurban sempozyumu

146
ULUSLARARASI KURBAN SEMPOZYUMU
Bu bile az bir imtihan değildir. Bu kadarlık
bir imtihanda bile İbrahim’i caydırmaya çalışan
sesler çalışmaya devam eder…
Kurban imtihanının şeytanın ayartmalarıyla
sürekli iç içe olması gerçeği de tarihin hiçbir
döneminde değişmez. Şeytanın iğvasıyla insanın
sadakati arasındaki gel-gitler kurbanın
tabiatındandır. Üstelik şeytanın İbrahim’i
Mina’da defalarca ayartmak için yaptığı girişimlerin,
başvurduğu argümanların benzerleri
güncellenerek, ikna edici olmaya her zaman
devam eder.
Her yıl kurbanla birlikte küçüğüyle, büyüğüyle
bir sürü şeytanın da kol gezdiğini ve
kurbanı engellemeye, değilse murdar etmeye
çalıştığını görmek mümkündür.
Allah’ın kurbanın ne etine ne kanına ihtiyaç
duymadığı açıktır. O insanlardan bir şey istemişse
bunu da yine insanlar için istemiştir.
Belli ki kurban ibadetiyle insanlar üzerinde
derin bir terbiyeyi murad emiştir. Bu terbiyenin
başka araçlarla ikame edilmesini talep
etmek, bu konuda bir tartışmaya girmek, yeniden
bir pazarlık konusu açmak, olaya rasyonel
bir akılla yaklaşmak, onda bir çelişki
yakalamaya çalışmak, kurban yolunun mutat
tavırlarıdır.
Kurban ibadeti başından sonuna kadar her
anında birçok imtihan barındıran bir yolculuktur.
İmtihan, adı üstünde bir sürü karmaşık
durumun karşısında olmayı gerektirir.
Kurban her aşamasında yeni karmaşık durumlar
ortaya çıkarır. Her karmaşık durumda
takınılan tutumlar bizi İbrahim gibi olmaya
yaklaştırır veya uzaklaştırır.
4500 yıllık tarihi boyunca kurban ibadeti sadece
İbrahim’in, bir insanın, en sevdiği varlığını
Allah’a kayıtsız, şartsız teslim etmekle sınanmasından
öte bir sürü başka konuyla ilişkilendi.
Allah normalde apaçık günah saydığı bir
şeyi kendi adına yapmayı nasıl istemiş olabilirdi?
Kendi koyduğu ilkeleri “askıya almakla”
ne istemiş olabilirdi? İbrahim Allah’ın bunu
gerçekten istediğine nasıl emin olabilmiş, ardından
da bu isteğe nasıl sorgusuzca boyun
eğebilmiştir? Başka bir insanın hayatına bu
emir gereği nasıl kast edebilmiştir?
***
Her yanıyla büyük sembolik boyutları olan
İbrahim’in kurbanı, felsefede tarih boyunca
etik tartışmalarının da en önemli referanslarından
birini oluşturmuştur. Kierkegaard’ın
konuyu kendi döneminde ele alışından itibaren
çağdaş felsefenin de büyük ilgi duyduğu
bir konudur kurban. İlgi, kurban ibadetinin
etik, siyaset, sembolizm, varoluşsallık,
fedakârlık ve sair konulara uzanır ve bütün bu
tartışmalar bir şekilde kurban konusu etrafında
da önemli bir uğrak bulur. Batılı felsefecilerin
en laik hatta ateist görünümlü olanları
bile, reddetseler veya ona dair negatif görüşlere
sahip olsalar bile, İbrahim’in kurbanıyla ilgili
Yahudi-Hıristiyan geleneği içindeki bilgilere
kayıtsız kalmıyorlar. Her biri birer ilahiyatçı
kadar Kitab-ı Mukades’in konuyla ilgili yorumlarına
vakıftırlar. Merak edenler bu konuda
Kierkeegard’dan başlayarak günümüz filozoflarından
Richard Rorty, Gianni Vattimo,
Hubert Dreyfus, John D. Caputo, Charles
Taylor gibi dünyanın önde gelen felsefecilerinin
konuyla ilgili yazdıklarına bakabilir.
Oysa bizde bir felsefecinin dini bilgisi ona bir
fazlalık değil bir eksiklik getiriyor gibi görülüyor.
O yüzden toplumun bilincinde son derece
önemli-kurucu bir yeri olan kurban bizde
daha derin felsefi değerlendirmelerin konusu
olamıyor. Bir felsefecinin kurbana bakışı acar
bir muhabirin yakaladığı ipinden kopmuş, kaçışan
boğa manzaralarından öteye geçemiyor.
Oysa kurban her yanıyla sadece Türkiye’de
veya İslam dünyasında değil, bütün dünyada