uluslararası kurban sempozyumu

152
ULUSLARARASI KURBAN SEMPOZYUMU
Kozmolojik Tasavvurun Sekülerleşmesi
Seküler kültür, gündelik hayat örgütlenmesinin
yanı sıra kozmik tasavvurda da etkisini
hissettirmektedir. Hannah Arendt, modernleşmeyi
belirleyen etkenler arasında sayar
teleskobun icadını. Çünkü yeryüzünün doğasını,
evrenin bakış açısından ele alan yeni
bir bilim ortaya çıkmıştır bu sayede. Aslında
teleskop icat edildiğinde, etkisinin bu denli
büyük olacağı her halde tahmin edilmemişti.
Ama evrenin merkezinin dünya değil de
güneş olduğunun düşünülmeye başlanması,
Batılı insanın kendini algılayışı üzerinde çok
büyük bir etki yaratır. Fizik bilimdeki bir icadın,
zihniyeti ve insanın yeryüzündeki varoluşuna
ilişkin algıyı etkilemesinin ardında yatan
en önemli nedenlerden biridir, kilise-bilimiktidar
ilişkisi. Newton fiziksel dünyayı mekanik
bir yapı olarak kurduğunda, Tanrı bu fizik
dünyanın tamamen dışında kalır. Descartes’ın
cogito’suyla birlikte, “Düşünüyorum, o hâlde
varım!” diyen insan, düşünceyi varlığa önceler.
İnsan düşüncesi, dolayısıyla insan, her şeyin
mihenk taşı olur. Batılı seküler kültürün
hakimiyeti böyle bir sürecin sonucudur.
Müslüman dünya içinse aynı süreçten bahsetmemiz
pek mümkün değildir. Çünkü Müslümanlar,
fizik dünya ile ilgili her hangi bir keşif
veya icadın, tasavvurlarında ontolojik mânâda
bir değişikliğe izin vermeyeceği bir ilim anlayışına
sahiptirler. Öncelikle ilim, Batıda kilise
ve ruhban sınıfında görülenin aksine, bir dini
iktidar alanı değildir ki, ilmin el değiştirmesiyle
dini ve ontolojik tasavvur tamamen değişsin.
Diğer taraftan bir Müslüman için, makulât
düzeyindeki fizik dünya, her daim oluş halindedir.
Kainatın merkezinin dünya ya da güneş
olması; Mars’ta hayatın varlığı ya da yokluğu,
Kelâmi manada bir problem teşkil etmez.
Varoluşun dikey bir boyutu vardır. Ve bu boyutun
en üst noktasında Yaratıcı yer alır. En
altta yer alan fizik dünya ve onun bilgisi, sade-
ce kişiyi bir üst düzeye taşıma işlevine sahiptir.
Bu nedenle dağların sabitliği, gökten inen
yağmurun kuru tohuma hayat verişi, semanın
direksiz duruşu birer ‘ayet’ olarak zikredilir
Kur-an’da. Sıradan gibi görünen en basit fizik
olaylar bile kutsiyet taşır. Melekût alemi,
klâsik alimlerin şehadet alemi dediği fizik
dünyanın dışında değildir, onunla iç içe ama
hiyerarşik olarak üstündedir.
Bu ne demektir? Bu, her bir kar tanesini, bir
meleğin yeryüzüne indirdiği şuuruna sahip
olmak demektir. Gök gürlediğinde hemen
kelime-i şehadet getirir bu şuura sahip olanlar.
Çünkü hayret ve korku duyarlar. Sadece
eksi ve artı yüklü iki bulutun çarpışması değildir
gök gürültüsü onlar için. Bu dünya böyle
devam edip gidecek değildir. Sonun habercisi
olabilir bu ses. Bu nedenle fizik dünyaya ait
bir olay, onları öte aleme bağlar hemen. Yeryüzündeki
varlıklarının geçiciliğini ve yaratıcının
azametini hatırlarlar bu vesileyle.
Böyledir. Ama bugün pek çok tabiat olayından
bahsederken oldukça ‘seküler’ bir dil kullanıyoruz.
Hatta doğal afetleri ‘helâk’, ‘ibret’
gibi bir terminoloji ile dile getirmek, ideolojik
veya irticai bir tavır olarak değerlendirilebiliyor.
Neden?
Çünkü “Modern insan hayret duygusunu kaybetmiştir.”
der, Seyyid Hüseyin Nasr. Bunun
nedeni ise kutsallık duygusunu kaybetmesidir;
ilâhiyatın yerine modern bilimi koyması
ya da Müslümanların daha sık yaptığı gibi, bu
ikisini birbirinden tamamen ayrı tutup sekülerleştirmesidir
bakışını. İki yüzyıldır yaşadığımız
gerilik hissinin ve terakkiyi sağlayacak
olan şeyin modern bilim olduğu kanaatinin de
etkisiyle, modern bilimsel indirgemecilik, akidevi
mânâda problem oluşturacak bir düzeye
gelmiştir biz Müslümanlar için. Zira inancın
kendisi bilgiden ayrılabilir olmadığı gibi, alem
biz Müslümanlar için, yalnızca fizik görünüşünden
ibaret de değildir. Gerçeklik hiyerarşik