uluslararası kurban sempozyumu
uluslararası kurban sempozyumu
uluslararası kurban sempozyumu
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
Dinlerde Tanrıya Yakınlaşma Aracı Olarak Kurban<br />
<strong>kurban</strong> edilen ilâhi boğanın kanını temsil ettiği<br />
düşünülürdü. Ayine katılanlar, böylelikle kendilerine<br />
ölümsüzlük niteliğini kazandıran ilâhi<br />
cevhere katıldıklarını, ayrıca bu ayin vasıtasıyla<br />
kötü ruhlara karşı güç ve kuvvet kazandıklarını<br />
düşünürlerdi. Ayrıca Mithra kültü bağlılarında<br />
düzenlenen ekmek-şarap ayini de oldukça<br />
dikkat çekiciydi (Spencer, 1966: 154-155). Sır<br />
dinlerindeki bu ayin, ölüme karşı ölümsüzlüğe<br />
ulaşmanın, bir diğer ifadeyle kurtuluşa erişmenin<br />
vasıtası olarak görülürdü. Hıristiyanlıkta<br />
çoğunlukla İsa Mesih’in eti ve kanının yenilip<br />
içildiği bir ‘<strong>kurban</strong> töreni’ olarak görülen Evharistin,<br />
Pavlus düşüncesinde Mesih’le birleşme ve<br />
hayat ve ölümsüzlük bağlamındaki kurtuluşa<br />
erişme sakramenti olarak yorumlanmasıyla, sır<br />
kültlerindeki benzer yaklaşımlar arasındaki bu<br />
paralellik dikkat çekicidir.<br />
Ortadoğu dinsel geleneklerinde, kutsal varlıklara<br />
sunulan <strong>kurban</strong>ların en önemli işlevlerinden<br />
birisi, bunların sihir, büyü ve astroloji<br />
malzemesi olarak kullanılmalarıydı. Özellikle<br />
<strong>kurban</strong> olarak sunulan canlı varlıkların, sunum<br />
öncesinde, sunum esnasında ve sonrasında yaptıkları<br />
tavırları veya çeşitli organları incelenip<br />
yorumlanarak, bunlardan gerek büyü ve sihre,<br />
gerekse geleceğe yönelik çeşitli anlamlar çıkarılırdı.<br />
Bu durum, genelde birçok Ortadoğu topluluğunda<br />
görülmekle birlikte özellikle Ortaçağ<br />
yazarlarınca, Harraniler olarak adlandırılan<br />
eski Harranlıların bu konudaki adet ve törenleri<br />
dikkat çekicidir. Harranlılar, tanrısal varlıklara<br />
yakın olmak amacıyla onlara <strong>kurban</strong>lar sunarlardı.<br />
Ayrıca <strong>kurban</strong> ile kişinin ya da kişilerin<br />
talihlerinin öğrenilmesi ve çeşitli problemlerine<br />
ve sorularına cevap aranması da amaçlanırdı.<br />
Kurbanın gerek sunum esnasındaki hareketleri,<br />
gerekse sunum sonrası çeşitli organları incelenerek,<br />
geleceğe ilişkin yorumlamalar yapılırdı<br />
(Bkn. Makdisi, Kitabu’l-Bed’u, IV:23; Biruni,<br />
The Chronography, 188).<br />
Özellikle, şiddete dayalı bazı kültlerde ise zayıf<br />
varlıkların <strong>kurban</strong> olarak sunulması (kesilmesi<br />
yada öldürülmesi) güç ve kudretin bir göster-<br />
gesi olarak kabul edilir. Örneğin Satanistlerin<br />
yaptıkları ayinlerde, civcivlerin ayaklar altında<br />
ezilmesi ve kedilerin öldürülmesi bir tarz güç<br />
gösterisi ve hayvani duyguların tatmini amacını<br />
taşımaktadır. Şiddet bağlamında yapılan bu davranışların<br />
amacı ve bağlamı dikkate alındığında,<br />
diğer inanç sistemlerinde yer verilen <strong>kurban</strong> törenlerinden<br />
oldukça farklı olduğu dikkati çeker.<br />
Birçok ibadette olduğu gibi, <strong>kurban</strong> ibadetinde<br />
de çeşitli metaforik anlamların ve sembolik değerlerin<br />
yüklü olduğu bilinmektedir. Örneğin<br />
bu ibadet, günaha üstünlük, yaratılış, ölüm ve<br />
doğum, özgürlük ve benzeri çeşitli hususların<br />
vurgulanmasına yönelik sembolik bir ritüel olarak<br />
görülebilir. Kurban bazı geleneklerde, ilk<br />
yaratılışın hatırlanmasına ya da sembolik olarak<br />
tekrarlanmasına yönelik bir ibadettir. İnsanın<br />
da içinde bulunduğu evren, başlangıçta bazı<br />
ilâhi varlıkların <strong>kurban</strong> edilmesiyle yaratılmıştır,<br />
dolayısıyla yapılan <strong>kurban</strong> töreni, bir bakıma<br />
bu hadisenin tekrar tekrar hatırlanmasına yönelik<br />
bir anlam taşımaktadır. Bazı geleneklerde ise<br />
<strong>kurban</strong>, ölüme ve günaha üstün gelmeyi ifade<br />
etmektedir. Örneğin Hıristiyanlıkta, İsa Mesih’e<br />
katılmak anlamına gelen evharist töreni bu yolla<br />
günahı ve ölümü yenme ve dolayısıyla kurtuluş<br />
amacını taşımaktadır. İsa Mesih, insanları<br />
lânetten kurtarmak için, onlar uğruna kendisinin<br />
lanetlenmesine katlanmış ve çarmıhta ölümü<br />
göze almıştır. Mesih, insanların kurtuluşu<br />
için çarmıhta <strong>kurban</strong> edilmiştir (1 Korintliler<br />
5:7). Tanrı’nın öz oğlu olan Mesih, “günahkâr<br />
insan suretinde günaha <strong>kurban</strong> olarak” gelip<br />
günahı insan benliğinde yargılamış (Romalılar<br />
8:3), günahın gücünü kırabilmek amacıyla,<br />
kendisinin hukuk tarafından bir günahkâr addedilip<br />
çarmıha gerilmesine razı olmuş ve ölümüyle<br />
insanları tanrısal hukukun lanetinden<br />
kurtarmıştır (Galatyalılar 3:14; 1 Korintliler<br />
15:3). Böylelikle <strong>kurban</strong> kuzusu olan Mesih, insanların<br />
günahtan kurtuluşu için <strong>kurban</strong> edilmiştir<br />
(1 Korintliler 5:7). Evharistte İsa Mesih’e<br />
katılmayı amaçlayan her inanan da böylelikle<br />
günahtan kurtuluşu hedeflemektedir.<br />
73
Change language