uluslararası kurban sempozyumu

Kurbanın Antropolojik Bir Değerlendirmesi
olabilirken bazen de hayvanlar, hatta tabiat
olarak da karşımıza çıkmaktadırlar. Ama şurası
unutulmamalıdır; mağdurlara acırken
yeni mağdurların ortaya çıkmasına da engel
olunamaz. Daha da kötüsü, mağdur taraf
kendisinin uğradığına benzer bir öç alma şiddetini
de hak olarak isteyebilir. İşte bu yüzden
insanlar yerine, öç almayı hiçbir zaman istemeyeceği
bilinen canlıların kurban edilmesi
anlamlıdır. Ali Şeriati’nin Hac isimli eserinde
kurbanla ilgili açıklamalarını ilk defa okuduğumda
gerçekten çok etkilenmiştim. Hatırladığım
kadarıyla Şeriati, kurbanın ilk uygulanmasına
kadar geri gidiyor ve temelinde, insanı
Allah’ı anmaktan alıkoyan her şeyin kurban
edilmesi gerektiğini iddia ediyordu. Eğer her
toplumda bir şiddet duygusu varsa bu tehlike
nasıl ortadan kaldırılabilir? Toplumsal şiddet
duygusuna karşı dünya üzerindeki bütün toplumlar,
insandaki vahşet duygularını frenleyebilecek
‘güvenlik vanası’ da diyebileceğimiz
mekanizmalar geliştirilmiştir. Meselâ, İslâm
dininde olduğu gibi, pek çok dinde kutsal bir
ayin çerçevesinde geliştirilmiş kurban merasimleri
vardır. Söz konusu ritüelde fertler, bir
hayvanı kesmek suretiyle içlerinde birikmiş
şiddet duygularına da gem vurma fırsatını
yakalamış olurlar. Zaten İslâm’da, kişinin
kurbanını bizzat kendisi ve keskin bıçakla
hayvana eziyet vermeden kesmesi tavsiye edilmiştir.
Eğer şahıs kurbanı kendisi kesemezse,
bizzat başında durması şartından maksat
akan kanı görmesidir. İspanya’daki boğa güreşi
insan psikolojisindeki kan görme isteğini
tatmin ederken, antik Roma döneminin gladyatörlerinin
bir devamı olarak diğer Batı ülkelerindeki
boks maçları, Doğu ülkelerindeki
‘horoz örneğinde görüldüğü üzere’ hayvanlar
arasındaki güreşler hep bu işlevi yerine getirmektedir.
Başka zamanlarda oldukça ‘normal’
ve sakin, hatta soğukkanlı olmalarıyla bilinen
İngiliz toplumu da futbol maçlarında birdenbire
değişmekte ve şiddete susamış holiganlar
olarak karşımıza çıkmaktadırlar.
Kaynakça
Bailie, Gil. Violence Unveiled, Humanity at the Crossroads,
New York, Crossroad, 1995.
Bandera, Cesáreo. The Sacred Game: The Role of the Sacred
in the Genesis of Modern Literary Fiction, University
Park: Pennsylvania State University Press, 1994.
Bolle, Kees W. A World of Sacrifice, History of Religions,
vol. 23, no. 1: 37-63, 1983.
Bottum, Joseph. Death & Politics, First Things, June/
July 2007.
Carrasco, Davíd. City of Sacrifice: The Aztec Empire and
the Role of Violence in Civilization. Boston, 1999.
Carter, Jeffrey (ed.). Understanding religious sacrifice: A
reader. New York: Continuum, 2003.
Closs, Alois. “Das Opfer in Ost und West.” Kairos 3
(1961): 153–161.
Detienne, Marcel, ve Jean-Pierre Vernant, (ed.). The Cuisine
of Sacrifice Among the Greeks. Translated by Paula
Wissing. Chicago, 1989.
Dunnill, John. “Communicative Bodies and Economies
of Grace: The Role of Sacrifice in the Christian Understanding
of the Body”, The Journal of Religion, Vol. 83,
No. 1. ss. 79-93, 2003.
Firth, Raymond. “Offering and Sacrifice: Problems of
Organization”, The Journal of the Royal Anthropological
Institute of Great Britain and Ireland, Vol. 93, No. 1. ss.
12-24, 1963.
Girard, René. Violence and the Sacred. Translated by Patrick
Gregory. Baltimore, 1977.
Girard, René. Des choses cachées depuis la fondation du
monde. Paris, 1978.
Hamerton-Kelly, Robert G., ed. Violent Origins: Walter
Burkert, René Girard, and Jonathan Z. Smith on Ritual
Killing and Cultural Formation. Stanford, Calif., 1987.
Hubert, Henri, ve Marcel Mauss. Sacrifice: Its Nature
and Function, Chicago: University of Chicago Press,
(1899), 1964.
Levenson, Jon. The Death and Resurrection of the Beloved
Son: The Transformation of Child Sacrifice in Judaism and
Christianity. New Haven, 1993.
Peres, Louis Rene. Suicide and The Sacred, Arutz Sheva,
IsraelNationalNews.com, http://www.israelnationalnews.com/SendMail.aspx?print=print&type=1&item
=407, 2001.
Putnam, Robert. “Bowling Alone: America’s Declining
79