uluslararası kurban sempozyumu

Kur’an’da Kurban ve Çeşitleri
Bununla birlikte, ortak hususları göz önünde
bulundurarak bu hayvanlar hakkında özet
bilgi vermek istiyoruz:
Kulağı yarık anlamına gelen bahîra, sonuncusu
erkek deve olan beş yavrulu dişi deveye
verilen addı. Kulağı yarılarak serbestçe dolaşmaya
bırakılırdı. Bundan sonra kimse ne ona
binebilir, ne sütünü içebilir, ne kesebilir, ne
tüyünü kırkabilirdi. Her nerede isterse orada
otlamasına ve her nereden isterse oradan su
içmesine izin verilirdi. Doğurduğu erkek deve
de kurban edilirdi. Sütlerinden sadece putlara
hizmet eden kâhinler yararlanabilirdi.
Saîbe, bir hastalıktan veya bir tehlikeden kurtulmak
adına yapılan adağı yerine getirmek
için, bir onur işareti olarak serbest bırakılan
erkek veya dişi deveye verilen addı. Sıkıntıdan
kurtuldukları için bir bakıma o deveyi azât
ediyorlardı.
Hepsi dişi on yavrusu olan, dişi deveye de
Saîbe denirdi.
Hâm, torunu yetişip de binme çağına gelen
yahut sulbünden on deve gelmiş olan erkek
deveye verilen addı. Bu deve serbest bırakılırdı.
Aynı ad, on tane yavrusu olup da serbest
bırakılan dişi deveye de verilirdi. Bu deve de
yükten muaf tutulurdu.
Vasîle, ilk doğumunda biri dişi olan ve ikiz
doğuran keçiye veya koyuna verilen addı. İlk
doğan yavrular tanrılar adına kurban edilirdi;
ilk doğan yavru erkek olursa tabii… Fakat
ilk doğan yavrular ikiz olursa erkeği kurban
edilmez ve Vasîle diye adlandırılarak, tanrılar
adına serbest bırakılırdı.
İlk bakışta müşriklerin bu davranışları, masum
bir davranış gibi algılanabilir. Nihayet
söz konusu hayvanların, onlara yararlarının
katlanmasından dolayı bunu yapıyorlardı.
Kur-an’ın bunları gündeme getirmesi üç nedenle
izah edilebilir:
a. Allah’ın haram kılmadığını haram kılmaları,
b. Allah’a şükredeceklerine başkasına yani
putlara şükretmeleri.
c. Kendilerini Allah’a yaklaştırdıklarına inandıkları
putlarına kurban kesmeleri.
İslâm, kulların bağlı bulunduğu otoriteyi bire
indirgemek, bununla insanları birbirine kulluk
etmelerinden, çeşitli ilâhların ve rablerin
kulluğundan kurtarmak için tevhidi esas almıştır.
Kur-an’ı Kerim’de zikredilen kurbanlardan
biri de, peygamberlik ispatı; peygamberin mucizesi
olan kurbandır. İsrail oğullarından söz
edilen bir bölümde geçen konuyla ilgili ayette
şöyle denilmektedir:
“Onlar şöyle de diyenlerdir: ‘Ateşin yiyeceği
bir kurban getirmedikçe hiçbir peygambere
inanmama konusunda Allah bizden söz
aldı.’ De ki: ‘Benden önce apaçık belgeler
ve dediğinizi yapan peygamberler size geldi.
Eğer doğru iseniz, ne diye onları öldürdünüz?”
(Âli İmran 3/183).
Yahudilerden bir topluluk Peygamber’e
(s.a.v.) gelerek: “Tevrat’ta, ateşin yiyeceği bir
kurban getirmedikçe hiçbir peygambere inanmayacağımıza
dair söz alındı. Hatta bu ateş
gökten indiğinde hafif bir hışırtı ile gelir. Sen
de bize bunu göstermedikçe sana inanmayız.”
demişlerdi. Bunun üzerine yukarıdaki ayet
indirildi.
Aslında bu söyledikleri, Allah hakkında uydurulmuş
bir iftiradan ibaretti. En nihayet ateşin
kurbanı yemesi, tarihlerinde vuku bulmuş
mucizelerden biridir. Ama bir peygambere
inanmaları için o peygamberin, mutlaka o
mucizeyi göstermesi şart koşulmamıştı. Peygamberlerin
getirdikleri mucizelerin tamamının
aynı olması gerekmez. Son peygamber
olan, bu sebeple belli bir dönem ve bölgenin
değil kıyamete kadar gelecek olan bütün ne-
45