uluslararası kurban sempozyumu

Kur’an’da Kurban ve Çeşitleri
Kur-an’ı Kerim’de ise kimin kurban edilmek
istendiği belirtilmemektedir. Esasen Kur-an’ı
Kerim, dikkatleri nakledilen kıssadan alınacak
ibrete yoğunlaştırmak için pek çok kıssasında
mekân, zaman ve şahıs isimlerine yer vermez.
Kıssada olaylar da yoğun değildir. Genelde
tek olaydan söz edilir. Bu yönüyle Kur-an
kıssalarını, edebi türler içerisinde kısa hikâye
türüne benzetebiliriz.
Müslüman alimlerden bazıları da kurban edilenin
İshak olduğunu ileri sürmektedir. Ancak
büyük çoğunluk onun İsmail olduğunda
hem fikirdir.
Yukarıda Tevrat’tan yaptığımız alıntıda, kurban
edilenin İshak olduğu açık bir şekilde
belirtilmekle birlikte Tevrat’taki anlatımların
tamamını göz önünde bulundurduğumuzda
onun İsmail olduğu anlaşılmaktadır. Hatta
onun İshak olduğunun tasrih edildiği ve
az önce zikrettiğimiz alıntıdan bile kurban
edilenin İsmail olduğu sonucu çıkmaktadır.
Çünkü o alıntıda “Tek ve yegâne sevdiğin oğlun”
ifadesi geçmektedir. Kitap ehli de kabul
eder ki Hz. İsmail, İshak’tan büyüktür. Hz.
İbrahim’in tek evladı olduğunda İsmail vardı,
İshak yoktu.
Tevrat’ın Tekvin bölümündeki şu ifadeler de
bunu göstermektedir:
“Ve İbrahim’in zevcesi Sârâ’nın hiçbir çocuğu
yoktu. O’nun Mısır’lı bir hizmetçisi vardı.
Adı Hacer idi. Sârâ, İbrahim’e dedi ki; ‘Bak
Allah beni çocuk sahibi olmaktan mahrum
etmiştir. Onun için sen benim hizmetçinin
yanına git. Belki böylece evimiz neş’e ile dolar.’
Ve İbrahim Sârânın dediğini yaptı. Ve
İbrahim Ken’an ülkesinde 10 seneden beri
kalıyordu ve işte o sıralarda karısı Sârâ kendi
hizmetçisini ona verdi ki onun karısı olsun.
Ve o Hacer’in yanına gitti ve o hamile kaldı.”
(Tekvin, 16:1-3)
“Allah meleği, ona dedi ki: “Sen hamilesin
ve sen bir erkek çocuğu dünyaya getireceksin,
adını İsmail koy.” (Tekvin, 16:11)
“İbrahim ve Hacer’den İsmail doğduğu zaman
İbrahim 86 yaşındaydı.” (Tekvin, 16:16)
“Ve Allah İbrahim’e dedi ki, senin karın olacak
Sârâ’dan da sana bir erkek çocuk bahşedeceğim.
Adını İshak koyarsın... O gelecek yıl
aynı tarihte Sârâ’dan doğacaktır... O zaman
İbrahim, oğlu İsmail’i ve evin diğer erkeklerini
yanına aldı ve aynı gün Allah’ın emriyle
onları sünnet etti. İbrahim 99 yaşında sünnet
oldu. İsmail ise sünnet olduğu zaman 13 yaşındaydı.”
(Tekvin: 17:15-25)
“Ve oğlu İshak doğduğu zaman İbrahim 100
yaşında idi.” (Tekvin, 21:5)
Bu ifadelerde, Kitab-ı Mukaddes’in içine düştüğü
çelişki kendiliğinden ortaya çıkıyor. Şöyle
ki, 14 yaşına kadar Hz. İbrahim’den tek evladını
kurban etmesi istemişse, o İsmail olmalıdır.
Eğer Allah, Hz. İshak’ın kurban edilmesini
istemişse, o zaman onun Hz. İbrahim’in
tek evladı olduğunu söylemek yanlış olur.
Müslüman alimlerin de bu konuda ihtilâf ettiklerine
değinmiştik. Hatta bu konudaki hadisler
de çelişkilidir. Ne var ki Kur’an-ı Kerim’in anlatımından
dolaylı da olsa kurban edilenin İsmail
olduğu anlaşılmaktadır. Şöyle ki:
Saffât suresinde, Hz. İbrahim’in yurdunu terk
ederken salih bir evlat için Allah’a dua ettiği
ve kendisinin halim (uysal) bir evlatla müjdelendiği
belirtilmektedir. (Ayet, 100-101).
Ardından da onun rüyasından ve oğlunu kurban
etmesinden söz edilmektedir. Hz. İbrahim
bu duasını evlatsız olduğu bir dönemde
yapmış olmalıdır. Ayrıca, Kur-an’da İshak’tan
söz edilirken onu alim olmakla nitelemektedir.
(Hicr 15/53; Zâriyât 51/28). O hâlde
halim olmakla nitelenen Hz. İsmail’dir. Hz.
İsmail’in, onun büyük evladı olduğu İbrahim
suresindeki şu ifadesinden de anlaşılmaktadır:
47