uluslararası kurban sempozyumu

148
ULUSLARARASI KURBAN SEMPOZYUMU
lunu” al, Moriya bölgesine git” dedi, “Orada
sana göstereceğim bir dağda oğlunu yakmalık
sunu olarak sun.” (Yaratılış Kitabı Yar.22:
2). Bu ifadedeki “biricik oğlun” ifadesi açıkça
İsmail’e işaret eder, çünkü Hz. İshak bütün
kaynaklarda ikinci oğul olarak geçiyor. Dolayısıyla
o, hiçbir zaman İbrahim’in “tek oğlu”
unvanına sahip olmamıştır. İshak doğuncaya
kadarki süre içinde ise İsmail İbrahim’in tek
oğlu olmuştur.
Buna rağmen Yahudi ve Hıristiyan kaynaklarında
kurban adayının İsmail değil İshak
olarak bilinmesi konuyu basit bir tarihi ayrıntı
olarak geçiştirebilmekten uzaklaştırıyor.
Yahudiler için kurban adayının kimliği kendi
kimliğinin sınırlarını belirlemek açısından
çok önemli sayılmıştır. Soy bağına çok önem
veren İsrail milleti, kendini başka milletlerden
İbrahim yerine İshak’la (ve onun İsrail olarak
bilinen oğlu Yakup ile) birlikte ayrıştırmıştır.
İbrahimoğullarından olmak İbrahim’in
İsmail’den olma torunlarıyla da, yani Müslümanlarla
da kardeş sayılmayı gerektirecektir.
Oysa İsmail’in oğullarıyla da kardeş olmak
seçkin sayılmak için gerekli olan sınırları da
ortadan kaldırmış olacaktır. Çünkü Müslümanlık
peygamber ayırıcılığı yapmamak gibi,
Allah’a yakınlık konusunda dil, ırk, renk ve
cinsiyet ayrımı da yapmamayı gerektiriyor.
Böylece İsmail oğullarıyla aralarında hiçbir
fark olmaması demek diğer insanlarla aralarında
hiçbir farkın da olmaması anlamına gelecektir.
İsmail ile İshak Arasındaki Fark Nedir?
Müslümanlar için hiçbir önemi olmayan fark,
anneleridir. İshak’ın annesi İbrahim’in hanımı
Sara’dır. İsmail’in annesi ise Sara’nın
kölesi, siyahî Hacer’dir. İsrailoğullarının, diğer
bütün insanlar bir yana, İsmailoğullarına
tasladıkları üstünlük, bir açıdan, vara vara bu
anne soyuna dayanır. İsrailoğulları arasında
kadının statüsü ve toplumsal rolü konusunda
hiç de iç açıcı bir durum olmadığı halde, anne
soyunun yüceltilmesi, örneğin, Yahudiliğin
anneden geçiyor olması, ancak bu sebebe bağlanabilir
(Allah’ın takdirine bakınız ki, koca
bir insanlık tarihinin çok önemli bir ayrışması
iki kadın arasındaki çekişme eşliğinde okunabilir).
İsrail seçkinciliği bir refleks olarak, kurbanın
evrensel insanlık yolu olmaktan çıkarılıp
bir şekilde temellük edilmesi, İshak’a yani
Sara’ya, yani İsrailoğullarına mal edilmesini
gerektiriyordu. Siyahî bir cariyeden olma
İsmail, babasının “biricik oğlu” olamazdı.
İnsanlığın rotasının mukaddes bir işareti sayılamazdı.
İsmail, kurban yolunun renk, kan, dil, cins,
bölge, yaş, sınıf ve statü ayırımı olmaksızın bütün
insanlığa açık tutulmasını temsil eder. Bu
yolun başka insanlara kapatılmasını gerektirecek
bir sonuçla -Müslümanlar için İsmail’den
daha az değerli olmayan- Hz. İshak’a mal
edilmesi karşısında kurbanın kimliği üzerindeki
tartışma özel bir anlam kazanır. Allah’a
ve insanlığın bütününe daha iyi yaklaşabilmek
için kurban yolunun üzerindeki bu vesveseyi
de atlatmak gerekiyor.
Kurbanla Gelen Sorular:
Her Kurban Akabe’den Geçer!
Bu mesele üzerine derinleşmek, bu meseleyi
güncelleştirmek, sürekli yeniden yorumlamak,
hayatımızın, felsefemizin, ahlâkımızın,
edebiyatımızın, hayallerimizin, duygularımızın
bir parçası kılmak gerek.
Kurban dolayısıyla ortaya çıkan bütün soruları
en kolayından cevaplarla savuşturarak, en
kolay çıkış kapısından sıvışıp gitmeden yüzleşmek
gerek. Kurban yolunda ortaya çıkan
şeytanlarla baş etmenin, onları recm etmenin
yolu, tabii ki vesvese ile “soru”nun ayırımını
yapacak bir basireti, furkânı, Allah’tan dile-