uluslararası kurban sempozyumu

68
ULUSLARARASI KURBAN SEMPOZYUMU
değinilir. Luka’nın rivayetine göre havarilerden
Yakub, Pavlus’a karşı Kudüs’teki cemaatin tepkisini
önlemek için ona Musa hukukuna bağlı
olduğunu gösterebileceği bir öneri sunar; o
sırada Kudüs’te bulunan, adak adamış 4 kişiyi
yanına almasını, onların kurban masraflarını
ödemesini ve onlarla birlikte Musa hukukuna
uygun olarak yapılan arınma törenlerine iştirak
etmesini ister. Yakub, “Böylelikle herkes seninle
ilgili duyduklarının asılsız olduğunu, senin
de Kutsal Yasa’ya uygun olarak yaşadığını anlasın.”
diyerek, Pavlus’a, tanrısal hukuk karşıtı
olduğu yönündeki ithamlardan çıkış yolunu
gösterir (Resullerin İşleri 21:22-24).
Hıristiyan geleneğine göre İsa Mesih, bir kurban
kuzusu gibi çarmıha gerilerek insanların kurtuluşları
için ölümü göze almıştır. Dolayısıyla
insanların, günahlarından arınmaları için tövbe
amacıyla yaptıkları kurban, adeta İsa Mesih’in
şahsında yerine getirilmiş oldu. Bunun yanı sıra
Hıristiyan geleneği, İsa’nın havarileriyle yediği
son yemeğinden mülhem yer verdiği, evharist
ayinini de aşağıda değineceğimiz gibi bir kurban
töreni olarak değerlendirmekte ve burada
İsa Mesih’in çarmıhta kurban edilmesine inananların
iştirak ettikleri düşünülmektedir.
Sabiilik ve Mecusilik gibi, diğer Ortadoğu dinlerinde
de kanlı kurban törenlerine yer verilir.
Örneğin Sabiiler kurban ibadetinin ışık elçisi
Hibil Ziva tarafından emredildiğini düşünürler
ve kurban hayvanı olarak güvercin ve koç kullanırlar.
Dişi koyunun kurban edilmesine izin
verilmez. Kurban töreni, bir rahip gözetiminde
yapılır ve kesim işini yapan rahip hayvanın
kulağına hafif sesle okuduğu duada Manda d
Hayye’nin adını zikreder (Gündüz, 1995: 161-
162). Mecusi geleneğinde de kurbanın tarih
boyu önemli yeri olmuştur. Mecusiliğin yaygın
olduğu dönemlerde İran’da ve civar bölgelerdeki
Mecusi kolonilerde çeşitli hayvanların kurban
edildiği bilinmektedir (Bkn. Zeahner, 1961:
165-167; Boyce, 1979: 75). Günümüzde İran’da
ve Hindistan’da yaşayan Mecusi cemaat kurban
ibadetini devam ettirmektedir. Hindistan’da
yaşayan ve Parsiler olarak adlandırılan cemaat,
Hindu bir çevrede yaşadıklarından sığır ve boğa
kurbanına geleneklerinde yer vermemekte; ancak
keçi kurbanını sürdürmektedirler (Boyce,
1979: 173vd).
Kanlı kurban törenine yer veren bütün dini geleneklerde,
törenin usulüne uygun şekilde yapılması
oldukça önemlidir. Kesim ya da yakım
işlemleri esnasında uyulması gereken bir dizi
kural ve okunması gereken çeşitli dualar vardır.
Örneğin Yahudi geleneğinde, kurban esnasında
sunak taşının kullanılması oldukça önemlidir.
Kurban özel bir bıçakla kesilir ve hayvanın
belirli uzuvları yakılır ve kanları belirli yerlere
serpilir ya da sürülür. Sabiilikte ise kesim yapan
rahip, kesim için sapsız bir demir bıçak kullanır.
Kesilen hayvanın kanlarının toprağa karışmamasına
özen gösterilir. Kesim esnasında rahip,
parmakları arasında yeşil bir dal parçası tutar ve
bunu kesim sonrası dualarla nehre atar. Bu bir
çeşit kefaret ayini olarak algılanabilir (Gündüz,
1995:162).
Kesilerek öldürülen kurban etlerinin, ne yapıldığı
konusunda dinlerde farklı uygulamalar
dikkati çekmektedir. Birçok dinsel gelenekte
kurban edilen hayvanların etleri ya rahipler gibi
belirli kişilerce ya da kurban sunan kişilerce
yenilerek tüketilir. Bazı geleneklerde ise kurban
etleri, yapılan törenlerin ardından toprağa
gömülür. Örneğin Sabiilikte kurban edilen güvercinin
eti tören sonrası kült kulübesi avlusuna
gömülür (Gündüz, 1995: 162).
Kanlı kurban törenlerinde, kurban edilen hayvanların
canlı canlı ya da kesildikten sonra ateşte
yakılması şeklinde uygulamalara da rastlanılır.
Antik dönemde pagan topluluklarda, canlı olarak
yakma şeklindeki kurban törenlerine sıkça
rastlanılır. Örneğin Eski Anadolu pagan halklarından
olan Harranilerin, inancında tapınılan
tanrısal güçler arasında yer alan Şamal için sıklıkla
kesilen ya da yakılan kurbanların sunulduğu
bilinmektedir. Yine Harranilerin, cumartesi
günleri siyahlar giyerek ve ellerinde zeytin
dalları taşıyarak Satürn tapınağında, Satürn’e