ĐLÂHĐYAT FAKÜLTESĐ DERGĐSĐ - İlahiyat Fakültesi - Harran ...

16Harran Ü. Đlahiyat Fakültesi Dergisi, yıl: 13, sayı: 20, Temmuz-Aralık 2008belirtilen kısmı “De ki benim bu risalet hizmetinden ötürü sizden akrabalık sevgisindenbaşka beklediğim hiçbir karşılık yoktur.” mealindedir. Buradaki akrabalık sevgisi,akrabalık hukukuna riayet, Hz. Peygamber’in (s.a.s) yakın akrabalarına sevgibeslenmesi ve güzel davranışlarla Allah’a yaklaşmayı arzu etmek gibi farklıyorumlara müsaittir. 1 Bu ifadeyi “Müşriklerle barış içinde iyi geçinmek” anlamınayoran bazı müfessirler onun Seyf ayeti ile mensuh olduğuna kanaat getirmişlerdir.Oysa bu ayet Hz. Peygamber’e Mekke dönemindeki şiddetli muhaliflerine sadeceakrabalık hukukunu hatırlatmasını istemektedir. Şüphesiz kabilenin ve kabile içiilişkilerin son derece önemli olduğu bir toplumda geleneklerin aksine olan bu serttutumdaki çelişkiye dikkat çekilmesi yerinde bir uyarıdır. Nitekim onlar ne kadarhaksız olursa olsun kendi aşiretinden olan fertlere ölesiye sahip çıkarlardı. AncakHz. Peygamber (s.a.s) söz konusu olunca onların bu asabiyet damarlarının hiçbiretkisi olmuyordu. Bu izahlardan anlaşılacağı gibi ayetin mensuh sanılan kısmıneshin kapsamı dışında olan haber manasındadır ve Mümtehine 60/8. ayetleberaber düşünülmelidir.16. Zulme Maruz Kalanların Yardımlaşıp Haklarını Almaları ile İlgili AyetlerSon başlık altında inceleyeceğimiz bu ayetler müminlerin vasıflarını anlatırkenonların zulme karşı yardımlaşıp haklarını aldıklarını; haklarını alırken aşırıyakaçıp karşı tarafa zulmetmediklerini ve böyle bir davranışta herhangi bir mahzurbulunmadığını beyan etmektedirler. 2 Burada zulmeden kişilerden sadece gayr-iMüslimlerin kastedildiği söylenemez. İfadede tahsise delalet eden bir emareolmadığı için müminler de bu genel kapsamın içinde yer alırlar. Dolayısıyla buayetlerin Seyf ayeti ile doğrudan bir ilgisi yoktur. Daha da önemlisi bunlar emir veyasak içermeyen haberlerdir. Yukarıda belirttiğimiz gibi neshi kabul edenlerinbenimsedikleri ilkeye göre haberlerde nesh söz konusu değildir.C. Bazı Müelliflerin Görüşleriyle Beraber Seyf Ayetiyle Mensuh Olduğuİddia Edilen Ayetleri Toplu Olarak Gösteren TabloAyetlerin tasnif ve tahlilinden sonra bunların toplu olarak bir tablodagösterilmesinin faydalı olacağı kanaatindeyiz. Genel bir fikir ve mukayese imkânıvermesi için mensuh ayetlerle ilgili verdiğimiz bilgilerin kaynağı olan müellifleringörüşleri tabloda işaretlerle gösterilmiştir. Boş sütunlar müellifin o ayetin mensuholuşuna değinmediğini göstermektedir. “K” harfiyle müellifin o ayetin Seyf ayetiile mensuh olduğunu kabul ettiği; “R” harfiyle neshi reddettiği; “Ç” harfiyle neshedair rivayetleri nakletmekle birlikte kesin olarak fikrini beyan etmediğikastedilmektedir. Esasen bu son şıkkın büyük bir kısmı kabul anlamındadır.Ancak Beydavi gibi bazı müfessirler ‏”قيل“‏ lafzını kullanarak bu görüşü zayıf1Yıldırım, Suat, Kur’an-ı Hakim ve Açıklamalı Meali, İstanbul 2002, s. 485.2Bu grupta yer alan toplam 3 ayet vardır: Şura 42/39, 41, 42.