ĐLÂHĐYAT FAKÜLTESĐ DERGĐSĐ - İlahiyat Fakültesi - Harran ...

224Harran Ü. Đlahiyat Fakültesi Dergisi, yıl: 13, sayı: 20, Temmuz-Aralık 2008göre Basra ekolünü taklit ediyor denebilir. O Basra ekolündendir denemez. Bazenher iki ekolün kullandığı mustalahları kullansa da o Bağdat ekolündendirdiyemeyiz.Bu sonuca varmamızı sağlayan unsurlar et-Taftâzânî’nin İrşâdu’l-Hâdî adlıeserinde eserinde Basra ekolünün ıstılâhlarını kullanmıştır. Örneğin:ما لا ينصرف هو ما يجتمع فيه فرعيتان من علل تسع أو ما يقوم مقامهما.‏ و ما ينصرف و ما لا ينصرفgibi mustalahlar Basra Dil Ekolünün kullandığı mustalahlardır. Buna karşılıkKûfe Dil Ekolünün kullandığı mustalahlar ise ما يجري و ما لا يجري gibi mustalahlardır.Tenâzu’ ( ) bâbında, ikinci fiilin i’mâl ettiğini savunmuş buda Basraekolünün görüşüdür.تنازعMübteda’yı ref’ hususunda savunduğu görüş ise lafzi ‘amillerden hali olmasıgörüşüdür. Bu da Basra ekolünün görüşüdür. Buna benzer delilleri çoğaltabiliriz.Nahiv meseleleri Basra Dil Ekolünün görüşüne göre işlenmiş olup, bununlaberaber bazı konularda Kûfe Dil Ekolünün görüşüne de yer vermiştir. Bu yüzdenet-Taftâzânî için İrşâdu’l-Hâdî adlı eserini tetkikten sonra bazen Kûfe Ekolününgörüşlerini tercih etmişse de Basra dil ekolünü taklit etmiştir diyebiliriz.et-Taftâzânî’nin ve İbnu’l-Hâcib’in eserlerinde kullanmış oldukları metod tertibve bölümler açısından aynıdır.İrşâdu’l-Hâdî adlı eseri diğer eserlerden ayıran en bariz özellik müellifineserine bir mukaddime ile başlayarak mukaddimede hamd ve senâdan sonrakitabın bir muhtasar ve isminin İrşâd olduğunu, oğlu ve faydalanmak isteyenherkes için kaleme aldığını belirtmiştir. Eserin başında yer alan önsöz çağdaşeserlerin metodu sayılmaktadır. El-Kâfiye ve el-Urcumuyye adlı eserler önsözdenyoksundurlar.et-Taftâzânî’nin İrşâdu’l-Hâdî adlı eserine göre Basra ekolündendir denemezancak ona tabi olmuştur denebilir. et-Taftâzânî’nin Basra ve Küfe ekollerinin herikisini de tabi olduğundan o Bağdad ekolüne tabi olmuştur diyemeyiz.İrşâdu'l-Hâdî, et-Taftâzânî’nin Havârizm’de 778’de oğlu el-Mukerrem (Hâdî)için yazmış olduğu bir nahiv kitabıdır. Eser el-Hâcibîyye’nin muhtasarıdır 1 .et-Taftâzânî bu eserinin mukaddimesinde فَهَذا مُخْتَصَرٌ‏ فيِ‏ عِلْمِ‏ الن َّحْوِ‏ ibaresiyle eserinnahiv ilmine dair bir muhtasar olduğunu belirtmiştir. Eser, bir mukaddime ve üçbölümden ibarettir.Mukaddimede nahiv ve kelimenin tariflerini vermiş, bu kitabı telif etmedeki1Hasan Şâzeli Ferhûd, “Kitâbu’l-İrşâd” Câmi’atu’l-Melik Su‘ûd Mecelletu Kulliyyeti’l-Âdâb (1984), XI/I, s.313-356.