ĐLÂHĐYAT FAKÜLTESĐ DERGĐSĐ - İlahiyat Fakültesi - Harran ...

Harran Ü. Đlahiyat Fakültesi Dergisi, yıl: 13, sayı: 20, Temmuz-Aralık 2008 241mezheplerinden Yezîdîlerde, İslam’ın kovulmuş meleği şeytanın saygı görmesi 22 indeolduğu gibi, bir Nusayrî aile "Buheynan" adlı hoş kokulu bir bitkiyi, soy ağacıkabul edip totemi olarak tabulaştırırken, aynı bitki bir başka Nusayrî ailedetenasüh evrelerinde lanetliler kategorisinde yer alabilmektedir.Buna paralel olarak,karşıt algıların doğrultu tutarlılığını şu şekilde izah etmek mümkündür: Nusayrîhalk inancında birinci müspet yargıda "totem" niteliği taşıyan bitki, ailenin kendisoyundan gelen, ama dünyanın başka bir yerinde yaşayan aynı aileye mensup yüzyıllar öncesi genleri, iki gizil şifreyle kodlayarak güncelleştiren bir "mana" gücünesahip olmaktadır. Bu iki gizil şifreyi paralel Nusayrî idrakinde ve araştırmaevreninde tespit ettiğimiz canlı örneklem etrafında açıklamaya çalışalım;bunlardan ilki, muhtemel bir akrabalık iddiasında bulunma halinde, iddia sahibiailenin muhatap aileyle soyları gerçekten bir kökte birleşiyorsa, totem ilk olumlutepkiyi güzel kokusunu yaymak suretiyle verecektir; ikinci gizil şifrenin olumluyansıması ise, totem olarak tecrübe edilen bitkinin gövdesi ve yapraklarıyla birlikteterlemesidir. Şayet iddia sahibi aile aynı soy kütüğüne ait değilse, totemdekigenetik şifrelerin olumsuz sinyaller vermesi söz konusu olacaktır; bir başkadeyişle, güzel kokmayacak ya da terlemeyecektir. Nitekim Bağdat’a yakın Turebanköyünde yaşayan bir aile, bundan on beş yıl kadar önce Türkiye’deki akrabalarınıbulmak için Mersin’e gelir; kendilerine verilen adrese göre aileyi bulur; fakat evsahibi aile temkinli hareket ederek misafir ailenin akrabalık iddiasını öncereddeder; ısrar üzerine iddia sahibi aile totemle teste tabi tutulur; sonuç olumludurve aile akrabalığa kabul edilir. İlginç olanı ise, aynı bitkinin ve fakat başka bir adlamisafir ailenin de totemi olmuş olmasıdır.İkinci menfi yargıda ise, doğrultu tutarlılığı şu tarihi olayla gösterilmeyeçalışılmaktadır: Protesto hedefi birey Muâviye, Ali’nin öldürüldüğünü duyduğuan, bu olayı kutlamak için cariyeleriyle birlikte hamama girmek ister, fakatgirmeden önce hamam, güzel ıtırlı Buheynan bitkisi yakılarak tütsülenir; Muâviyeolayın kesin olarak doğruluğunu öğrendiğinde, cariyeleriyle birlikte hamamda üçgün üç gece zevk-i sefada bulunur; Burada Buheynan bitkisi, Ali’ninöldürülmesinden dolayı sevinen ve bunu cariyeleriyle birlikte kutlayanMuâviye’nin zevkine alet olduğu için lanetlenmiş, sonraları hakaret ve yergisözcüğü olarak kullanılmıştır. Dolayısıyla bu bitki, reenkarnasyon(samsara, ruhgöçü)nun görece istenmeyen objesi olmaktadır. Marjinal Nusayrî inancına göre,önceki hayatında Ali’yi dışlayanlar, ona hakaret edenler ve onun izindengitmeyenler, ikinci hayatlarında iğrenç kokulu ve kan terleyen Buheynan bitkisindevücut bulmaları muhakkaktır. Burada görülen odur ki, Buheynan totemi ile tenasühinancı arsında sıkı bir ilişki vardır. Binaenaleyh, reenkarnasyon inancının eski22Joachim WACH, Din Sosyolojisi, s. 80.