ĐLÂHĐYAT FAKÜLTESĐ DERGĐSĐ - İlahiyat Fakültesi - Harran ...

236Harran Ü. Đlahiyat Fakültesi Dergisi, yıl: 13, sayı: 20, Temmuz-Aralık 2008bir öndere ya da şefe bağlı kalmayı gerekli ve zorunlu görse de, inanca ait duyguve düşünce ufkunun yalın kalmasını genellikle istememekte, onu sübjektif algılarlakendi iç dünyasını yansıtacak şekilde zenginleştirmeye çalışmaktadır. Dinselgeleneğe bağlı olarak aynı doğal grup içerisinde akide ve menseklerdeki ayrılıklar sık olduğugibi, efsaneler ve temel akideler de değişebilmektedir; bir grubun aynı efsanenin kültle veyaahlakla değişen şekillerini tekemmül ettirmesi vakidir ve orada ferdî teşebbüs de belli bir roloynayabilir. 10 Görüşünden hareketle dogmaların, kaynağından çıktığı gibikalmamalarının bir nedeni de, tanrısal mesajların zamanla ferdî farklılıklarıninhisarına girmiş olmasındandır. Bu durum kaçınılmaz bir süreçtir ve devamlılıkarz eder. Öte yandan, dinî karizma veya rûhânî şeflerin anlam kazandırdığı ya daşekillendirdiği takdis ayinleri ve mensekler, bir bakıma yerleşik ve kurumlaşmışdoktriner bir mistik geleneğin seyrini takip etmeye yatkındırlar. Oysa ferdî şuurunduygu ve düşünce dünyasında bağımsızlaşan akîdevî prensipler, bir kısımdeğişikliklere uğramak suretiyle bireyin kognitif dünyasına göre anlamkazanmakta ve değerler sistemine dahil edilebilmektedirler. Kimi zaman geleneğinkarmaşıklığı ya da değişkenliği veya esnekliğiyle karşılaşıldığında, "tespit" zorluğuyaşanabilmektedir. Ancak bu çalışmada niteleyici(kalitatif) araştırma mantığınaöncelik verildiği için, analitik tümevarım benimsenmiş olup, tecrübî süreci bütünyönleriyle ve fakat ana hatlarıyla tespit edebilmek amacıyla, örneklem evrenden ikiaile analiz birimi olarak tasarlanmıştır. Araştırmanın temel vurgusu; Nusayrîliğehas alt kreasyonlarda oluşan görece heretik tezahürlerin ayrışan veya birleşenyönlerini, çalışma programının muhtevası nispetinde açıklamaya çalışmaktır. Bunagöre;1) Paralel Nusayrîlikte Mana Gücünü Temsil Eden Senkretist AkîdeninTemel FormlarıBilindiği gibi, "marjinal insan" kavramının entelektüel kökü Robert Park’tır.Değerlendirmenin tutarlılığına uygun marjinal kişi, iki farklı kültürde yaşayan ve ikifarklı kültürü paylaşan kişidir. 11 O bakımdan marjinal insan yargısı, daha çok değerlerarası tercihlerde sıkıntı çeken ya da kararsız kalan bireylerin durumunu izahtakullanılabilir. Bunda kültürel nüansların, karmaşık kültürel detayların, buna bağlıolarak tabiî kontrast tezahürlerin ve ayrışan unsurların önemli payları vardır.Kendiliğinden kültürel ihtida sirkülasyonu esnasında, kültürel kodlarda görülenuyuşmazlık, marjinal toplumun oluşumunda kaynak dinamizm mesabesindedir.Kültürleşmenin olumsuzluğunda, orijinal kültürün kök hücresinin hasar görmesiihtimal dahilinde olduğu için, kültürel panik her türlü yabancı dış etkilere açıktır.Bir toplum zamanla, kendi ana kültürü bütünlüğü içerisinde siyasî, sosyal, akidevî10Joachim WACH, Din Sosyolojisi, Çev. Ünver GÜNAY, Erciyes Üniversitesi Basımevi, Kayseri, 1990,s. 80.11Mahmut TEZCAN, Toplumsal ve Kültürel Değişme, Anakara Üniversitesi Eğitim Bilimleri FakültesiYayınları, 2. Basım, Ankara, 1990, s. 21.