ĐLÂHĐYAT FAKÜLTESĐ DERGĐSĐ - İlahiyat Fakültesi - Harran ...

Harran Ü. Đlahiyat Fakültesi Dergisi, yıl: 13, sayı: 20, Temmuz-Aralık 2008 91düşünürsek haksız yere cana kıymak, zina etmek, içki içmek, yalan söylemek, iftiraetmek, diğer raviler için olduğu gibi sahabiler için de büyük günahlardandır. Budurumda bu tür günahlar, sahabi kimseyi sahabilikten çıkarmasa da onun adaletvasfını yok ederek ravilik vasfını iskat etmez mi? Halbu ki İslam alimleri, İman veİslam’daki önceliği, Hz Peygamber ile birlikte verdiği Tevhit mücadelesi, imandakisamimiyeti ve sadakati, İslam toplumunda İslam adına gösterdiği performanslarıyönlerinden ashab arasında derece farkı olduğunu ileri sürmektedirler. Bunlardan11. derece Mekke’nin fethi günü Müslüman olanlar, 12. derece de Mekke’nin fethigünü ve Veda Haccında Resülüllah’ı (s) gören ve sahabi sayılan çocuklardır. 1Doğrusu Mekke’nin fethi sırasında bir şekilde, belki de kılıç korkusuyla Müslümanolan ve Hz. Peygamberi sadece veda haccında gören, Ondan hiç hadis rivayetetmeyen sahabi ile, tüm ömrünü Onun yanında geçirmiş, Nebevi terbiye almış vesünnet bilincine ermiş, hayatını Onunla paylaşmış, Onunla birlikte Tevhitmücadelesi vermiş, bu uğurda şehit ya da gazi olmuş sahabiler arasındaki farkıgörmemek bilimsel gerçekliğe ve nesnelliğe uygun değildir. 2 Nitekim Yüce Allahsahabe arasındaki bu farklılığı şöyle ifade etmektedir:“Ne oluyor size ki, Allah yolunda harcamıyorsunuz? Halbuki göklerin ve yerin mirasıAllah’ındır. Elbette içinizden fetihden önce harcayan ve savaşanlar, daha sonra infak edipsavaşanlarla bir değildir. Onların derecesi sonradan infak eden ve savaşanlardan dahabüyüktür. Bununla beraber Allah hepsine de en güzel olanı vaat etmiştir. Allah’ınyaptıklarınızdan haberi vardır.” 3Buna göre Mekke’nin fethinden önce, infak eden ve savaşanlar, fetihden sonrainfak eden ve savaşanlardan daha faziletli olmaktadırlar. Gerek İslam alimlerininsahabileri derecelendirmesi ve gerekse ayette belirtilen fetih öncesi ve sonrasısahabe farklılığında belirtildiği üzere, mü’min olarak kısa süre de olsa Resülüllah’ı(s) görme ve Onunla beraber olmaları sebebiyle sahabi olmakla beraber bütünsahabiler aynı derecede değildirler; iman, sadakat ve performansları bakımındanbirbirlerinden farklıdırlar. İbn Abdi’l-berrin de (463/1071) belirttiği üzere, ayet vehadislerde ashabın fazileti ile ilgili vasıf ve niteliklerin ashabın her bir ferdindeolduğunu söylemek mümkün değildir. Yüce Allah’ın Nebileri arasında birbirleriarasında üstünlük olduğu gibi, Müslümanlar arasında da iman ve din açısındanfarklılıklar bulunmaktadır. 4Kelam ve Usul alimlerinin, iman ve amel arasındaki öncelik ilişkisini, amellerinhüküm ve önceliğini değerlendirmede önemsediği bilinmektedir. Şayet dininaslardaki mukarenet ve dizilişi dikkate aldığımızda, ayeti kerimede sahabilerarasındaki derece farkının ve üstünlüklerinin, İslam’a girmedeki öncelikleriyle;onlardan sonra derece almanın ve Allah’ın razı olduğu cennetlik kimselerden1Hakim en-Neysaburi, Ma’rifet-ü ulumu’l-hadis, 22- 24; Suyuti, II, 221-234, Koçyiğit, Hadis Usulü, 35-36.2Koçyiğit, Hadis Tarihi, 71-72.3Hadid, 57/104İbn Abdilber, I, 2.