ĐLÂHĐYAT FAKÜLTESĐ DERGĐSĐ - İlahiyat Fakültesi - Harran ...

290Harran Ü. Đlahiyat Fakültesi Dergisi, yıl: 13, sayı: 20, Temmuz-Aralık 2008Sonuçİncelediğimiz Şer’iye siciline göre, IX. asırda Diyarbakır’da 28 adet cami vemescit vardı. Şüphesiz o dönemde Diyarbakır şehrinde bulunan cami ve mescitsayısı bu kadar değildir. Bu camilerin bir kısmı, Anadolu’nun en eski camileriarasında yer almaktaydı. Hatta Ulucami, şehir Müslümanlar tarafındanfethedildikten sonra, kiliseden camiye çevrilmiştir. Diyarbakır’da bulunancamilerin yanında yer alan mektep, medrese, hamam, han, kütüphane ve diğermüesseseleri ile Diyarbakır camileri bir külliye oluşturmaktaydı Bu mescit vecamilerde, imam, hatip, müezzin, cüzhân, duagu, sermahfil, aşirhân, na’thân,devirhân, ferrâş, loğkeş, bahçıvân, çirağdârlar görev yapardı.KaynaklarBaltacı, Cahit, XV-XVI Asırlarda Osmanlı Medreseleri, İrfan Matbaası, İstanbul,1976.Berkî, Ali Himmet, Vakfa Dair yazılan Eserlerle Vakfiye ve Benzeri Vesikalarda GeçenIstılah ve Tabirler, II. Baskı, İkbâl Basım, Ankara, tarihsiz.Beysanoğlu, Şevket, Anıtları ve Kitâbeleri İle Diyarbakır Tarihi, c., I, NehirMatbaası, Ankara, 1987.Diyarbakır Şer’iye Sicili, (Yazma) Milli Kütüphane, kayıt no: 135/313, Ankara.Develioğlu, Ferit Osmanlıca Türkçe Ansiklopedik lugat, Ankara, 1993,Evliyâ Çelebi, Seyhatnâme, c., IV, İkdâm Matbaası, İstanbul, 1314/1896.Günkut, Bedrî, Diyarbakır Tarihi, Diyarbakır Halk Evi Neşriyatı, Diyarbakır,1936.İbn-i Hişam, es-Siretü’n-Nebeviyye, c. II, Dâru İhyai’t-Türasi’l-Arabî, Beyrut,1971.Kazıcı, Ziya, Anahatlarıyla İslam Eğitim Tarihi, Bir Yayıncılık, İstanbul, 1983.Önkal, Ahmet – Nebi Bozkurt, “cami” Türkiye Diyanet Vakfı İslamAnsiklopedisi, c. VII, İstanbul, 1993.Pakalın, Mehmet Zeki, Osmanlı Tarih Deyimleri ve Terimleri Sözlüğü, c., I, MilliEğitim Bakanlığı Yayınları, İstanbul, 1993Şemseddîn Sâmî, Kamu-i Türkî, c. II, İkdâm Matbaası, İstanbul, 1317/1899.