ĐLÂHĐYAT FAKÜLTESĐ DERGĐSĐ - İlahiyat Fakültesi - Harran ...

242Harran Ü. Đlahiyat Fakültesi Dergisi, yıl: 13, sayı: 20, Temmuz-Aralık 2008totem inancından kaynaklandığını ileri sürenler olmuştur. 23 Paralel Nusayrîliğinidrakinde, mademki bütün canlı varlıkların kaynağı, totem sembollerin üzerindebarındığı topraktır, o halde ruhların kaynağı da totemler olmalıdır, şeklinde birinanç göze çarpmaktadır.Öte yandan, zaman ve mekân mefhumları nedenli birbirlerinden farklıboyutlarda olursa olsun Buheynan toteminin, aynı kanı taşıyan ailelerin genetikşifrelerini buna bağlı olarak karakter hatlarını, gövdesinde bulundurduğunainanılmaktadır. Bazı ailelerde, bu bitkinin Ali’nin ruhunu taşıdığına inananlar dagörülmüştür. Kimi yazarlara göre, her ne kadar Durkheim, totemizmdeki"mana"nın kutsiyetini nereden aldığını, niçin böyle bir şeye ihtiyaç duyduğunuizah edememiş 24 ise de, Nusayrîlikteki Buheynan totemi ve diğer totemik unsurlar,kutsiyetini doğrudan AMS (Allah-Muhammet-Selman)sırrından almaktadırlar.Kuşkusuz bu durum, marjinal Nusayrîliğe özgü sıra dışı akidevî bir teamül olarakkarşımıza çıkmaktadır.Totem olarak takdis edilen bitki, yılın her mevsiminde hayat bulamayacağı için,bitkinin figürlerini taşıyan maddî bir obje evin ayrıcalıklı bir köşesinde, etrafıahşap kafeslerle çevrili olarak muhafaza edilir. Ataerkil ruhu taşıdığına inanılan bubitkiye çocuklar ve kadınlar dokunamazlar; yalnızca baba dokunma ayrıcalığınasahiptir. O bakımdan konulan yasaklar zinciri, babayı da içine almaktadır; çünkü,totemcilikte yasaklar sadece totem hayvanlarını ya da bitkilerini değil, aynı zamandahayvanların yada bitkilerin üzerinde temsil ettiği nesneleri de kapsar.. 25 Tespit edildiğiüzere, bugün Tunceli Alevîliğinde de benzer bir kısım canlılar, totem tarzındadokunulmaz olarak kabul edilmektedirler. Bu ayrıcalık içerisinde 'Yılan' da kendineyer bularak çoğunlukla koruyucu bir kimlik kazanır. Özellikle ziyaretlerin (yanitapınakların) ve terkedilmiş evlerin (kutsal ocakların)birer koruyucu yılanı olduğunainanır ki, bu yılanlara dokunulmaz. Çünkü bu yılanlar kutsal sayılan evin, ocağın veziyaretin koruyucu bekçisidirler. 26 Totem olan bitki koparılmaz ve ona hakaretedilmez; aksi haldeki tutum ailenin felaketine neden olabilir, soy ağacı kuruyabilirve o ailenin nesli zamanla ortadan kalkmış olabilir. Aile reisi, uzun yola çıkacağıveya ailenin yararına her hangi bir teşebbüste bulunacağı zaman, uğur ve şansgetirmesi için totemin küçültülmüş bir maketini yanında taşır, hatta bazı olumsuzdurumlarda Ali’nin yardımını sağlamak, onun rûhâniyetinden istifade etmek içintotem bitkisi bir vasıta olarak kullanılabilir. Aynen İslam öncesi pagan Arapların,Mekke dışına sefere çıkacakları zaman, beklenmedik olumsuzluklarla23Adnan B. BALOĞLU, Reenkarnasyon İslam’a Göre Tekrar Doğuş,Kitâbiyât, Avaraysa Yayınları,Ankara, 2001, s. 12.24İzzet ER, Din Sosyolojisi, Ak Çağ Yayınları, I. Baskı, Ankara, 1998, s.5.25Raymond ARON, Sosyolojik Düşüncenin evreleri, s. 285.26Ertuğrul DANIK, "Dersim Alevî-Kürt ve Zaza Mitolojisi ve Panteonu Üzerine", Birikim, AylıkSosyalist Kültür Dergisi, İstanbul, 1996, sayı: 88, s. 66.