ĐLÂHĐYAT FAKÜLTESĐ DERGĐSĐ - İlahiyat Fakültesi - Harran ...

52Harran Ü. Đlahiyat Fakültesi Dergisi, yıl: 13, sayı: 20, Temmuz-Aralık 2008Saîd el-Hudrî’nin rivâyetlerinde de yer almıştır.3- 18 Ramazân, Belâzürî tarafından fetih tarihi olarak kaydedilmiştir 1 ki bu daEbû Saîd el-Hudrî’nin rivâyetlerinde bulunmaktadır. 18 Ramazan tarihi ile İbnİshâk-Vâkıdî arasındaki Mekke’nin fethedildiği gün konusunda ortaya çıkanfarklılaşma, ayın başlangıcı veya ayın kaç gün çektiği veya hesaplama şekli ile izahedilebilir.Netice itibariyle bu tarihlerden bir kısmı hatalı kabul edilebilir. Hatalardan birkısmı, fethin gerçekleştiği Ramazân ayının başlangıcı konusundaki farklıgörüşlerden, hesaplama şekillerinden, rivâyeti tam hatırlamamaktan, eksikhatırlamaktan veya yanlış rivâyet etmekten kaynaklanmış olabilir:Bu tarihlerden bazıları ise Mekke’nin fethine yönelik askerî harekâtın muhtelifsafhaları ile ilgili kabul edilebilir. Mesela 2, 6, 10 Ramazan askerî harekâtabaşlama, hazırlık ve harekete geçme aşamalarıyla, 11, 12 ve 13 Ramazan, harekethalindeki orduya müttefik kabilelerin katılım vakitleri veya konaklamazamanlarıyla ilgili olabilir. Fetih tarihiyle ilgili 18 ve 19 Ramazan tarihleri ayınbaşlangıcı konusundaki farklılıktan kaynaklanmış olabilir.Öyleyse siyer-megâzî hâdiselerinin tarihlerinin tesbiti işine özel ihtimamgöstermiş olan İbn İshâk ve Vâkıdî’nin ve müteahhir siyer-megâzî ulemâsınınittifak ettikleri: “10 Ramazan”ı çıkış, “19 Ramazan”ı fetih tarihi olarak tercih etmekdaha isabetli görünmektedir.Mekke’nin fethinin devamı mahiyetinde bir askeri faaliyet olan HuneynGazvesi’nin vuku bulduğu tarih konusunda İbn Kesîr’e göre İbn İshâk, Resûlullah(as) ın Mekke’nin fethinden 15 gün sonra 5 Şevvâl’de Huneyn Gazvesi için hareketettiğine kâildir. İbn Kesîr, bunun Abdullah b. Mes’ûd’dan da rivâyet edildiğini veUrve b. Zubeyr, Ahmed b. Hanbel ile Taberî’nin de bu görüşte olduğunukaydetmiştir. 2Vâkıdî, Mekke’nin fethi ile ilişkilendirerek Huneyn Gazvesi’ne şöyle tarihvermiştir: “Mekke’nin fethi, Cuma günü, Ramazân’ın (bitimine) 10 (gün) kala oldu.Resûlullah (as), Mekke’de –namazları kasr ederek- 15 gün ikamet etti. SonraŞevvâl’den 6 gece geçe Cumartesi günü sabah erkenden 3 (Mekke’den) ayrıldı” 4 ve“Şevvâl’den 10 gece geçe, Pazartesi akşamı Huneyn’e ulaştı”. 51Belâzürî, Ensâb, I,463.2İbn Kesîr, III,610,615; Tecrîd Tercemesi, VII,97; VIII,316.3Vâkıdî ‏”غَدا“‏ fiilini kullanmıştır ki “sabahleyin erkenden…….” demektir. Bu fiilden türetilmiş olankelimesi “sabah namazı ile güneşin doğması arasındaki vakit” demektir. bkz. Mecdüddin ‏”الغُدْوَةُ“‏Muhammed b. Ya’kûb el-Fîrûzâbâdî (817/1415), el-Kâmûsü’l-Muhît, Beyrut 1994, s. 1698.4Bkz. Vâkıdî, I,6; III,889; İbn Sa’d, II,150; Makrizî (1999 n.), II,9.5Bkz. Vâkıdî, III,892; İbn Sa’d, II,150; Makrizî (1999 n.), II,11.